อินเทอร์เน็ตถูกควบคุมจำกัดอย่างรุนแรงในประเทศไทย การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินอันมีลักษณะของการใช้อำนาจควบคุมบังคับเพื่อรับมือการระบาดของโรคโควิด-19 ได้สร้างเงื่อนไขเพิ่มเติมที่จำกัดเสรีภาพในการแสดงออก และภาครัฐได้จับกุมและดำเนินคดีทางอาญากับผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่วิพากษ์วิจารณ์นโยบายด้านสาธารณสุขของรัฐบาล ในขณะเดียวกัน ยังคงปรากฎความรุนแรงทางกายภาพและการบังคับบุคคลให้สูญหายอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม โดยพุ่งเป้าไปที่นักกิจกรรมที่เคลื่อนไหวสนับสนุนประชาธิปไตยและต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์ อย่างไรก็ดี ในปี 2562 ผู้คนจำนวนมากได้ออกมาท้าทายกฎหมายซึ่งห้ามการดูหมิ่นพระบรมเดชานุภาพผ่านการวิพากษ์สถาบันพระมหากษัตริย์อย่างเปิดเผยในช่องทางออนไลน์ และการพูดในลักษณะนี้ยังคงพบเห็นได้อยู่ในการชุมนุมประท้วงเพื่อประชาธิปไตยตามท้องถนนในช่วงปี 2563

เมื่อเดือนมีนาคม 2562 ประเทศไทยได้จัดการเลือกตั้งครั้งแรกขึ้นนับตั้งแต่การรัฐประหารของกองทัพในปี 2557 ได้โค่นล้มรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยลง กระบวนการเลือกตั้งถูกสังคมโดยกว้างมองว่าถูกออกแบบมาเพื่อยืดระยะเวลาและให้ความชอบธรรมกับบทบาทนำของกองทัพในการปกครองประเทศไทย รัฐบาลใหม่ ซึ่งเป็นพลเรือนในนาม ยังคงอยู่ภายในการนำของนายกรัฐมนตรีประยุทธ์ จันทร์โอชา อดีตผู้บัญชาการทหารบกและผู้นำคณะรัฐประหาร โดยได้เริ่มปฏิบัติหน้าที่ในเดือนกรกฎาคม 2562 และยังดำเนินการลิดรอนสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง และปราบปรามความคิดเห็นต่างอย่างต่อเนื่อง

เหตุการณ์สำคัญตั้งแต่ 1 มิถุนายน 2562 – 31 พฤษภาคม 2563

• รัฐบาลยังคงบีบบังคับให้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียต่างๆ ลบเนื้อหาที่วิพากษ์วิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์ นอกจากนี้ รัฐบาลยังกดดันให้ผู้ใช้โซเชียลมีเดียลบโพสต์ต่างๆอีกด้วย (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ข2)
• มีเหตุการณ์ซึ่งเกิดขึ้นไม่บ่อย คือ ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตกลุ่มหนึ่งวิพากษ์วิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์ในพื้นที่โชเชียลมีเดียต่อหน้าสาธารณชนในปี 2562 อันนับว่าเป็นลางบ่งชี้ถึงการชุมนุมประท้วงต่างๆเพื่อเรียกร้องการเปลี่ยนแปลงสู่ความเป็นประชาธิปไตยและการปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ ซึ่งได้เกิดขึ้นในปี 2563 (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ข4 และ ข8)
• เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2562 กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมได้จัดตั้งศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมเพื่อจัดการกับข้อมูลที่รัฐบาลมองว่าไม่ถูกต้องและนำไปสู่ความเข้าใจที่ผิด ซึ่งถือว่าละเมิดกฎหมายอันกดขี่อย่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ข5, ค3, และ ค5)
• รัฐบาลได้ประกาศใช้พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อจัดการกับโรคระบาดโควิด-19 โดยจำกัดทั้งการแสดงออกอย่างเสรีในโลกออนไลน์และเสรีภาพของสื่อ อีกทั้งยังให้อำนาจกับเจ้าหน้าที่รัฐอย่างกว้างขวางในการจับคุมและดำเนินคดีกับเหล่าผู้ใช้ (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ค1 และ ค2)
• เหล่าผู้ใช้อินเทอร์เน็ตถูกจับกุม ดำเนินคดีทางอาญา หรือต้องเผชิญกับการตกเป็นเป้าของการคุกคาม เนื่องจากได้แชร์เนื้อหาหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลที่ยังไม่ได้รับการตรวจสอบเกี่ยวกับโรคระบาด หรือบทวิพากษ์การรับมือสถานการณ์ของรัฐบาล (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ค3 และ ค7)
• การบังคับบุคคลให้สูญหายและความรุนแรงทางกายภาพซึ่งพุ่งเป้าไปที่นักกิจกรรมซึ่งเคลื่อนไหวสนับสนุนประชาธิปไตยและต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์ ยังคงเป็นข้อห่วงกังวลหลังในระหว่างช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม (ดูเพิ่มเติมที่ข้อ ค7)

ก. อุปสรรคในการเข้าถึง

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตถือว่ามีราคาย่อมเยา แม้อัตราการเข้าถึงจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ยังมีช่องว่างที่แบ่งแยกระหว่างพื้นที่เมืองและชนบทอย่างมีนัยสำคัญ รัฐบาลได้ดำเนินการติดตั้งจุดให้บริการไวไฟ (Wi-Fi) ฟรีในพื้นที่ทุรกันดาร แต่บริการดังกล่าวยังคงเข้าถึงได้ในบริเวณที่จำกัด กลุ่มผู้นำทางการเมืองยังคงพยายามกวดขันในการเข้าควบคุมโครงสร้างทางพื้นฐานด้านเทคนิคและหน่วยงานกำกับดูแลโทรคมนาคมได้มากยิ่งขึ้น ผู้ให้บริการรายใหญ่ไม่กี่รายมีอิทธิพลเหนือตลาดโทรคมนาคมและการให้บริการทางอินเทอร์เน็ต อีกทั้งทุกรายยังอยู่ภายใต้การควบคุมของรัฐบาล หรือเชื่อกันว่ามีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับภาครัฐ

ก1: ข้อจำกัดด้านโครงสร้างพื้นฐานได้จำกัดการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตหรือความเร็วและคุณภาพของการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตหรือไม่? (0–6 คะแนน) (5/6)

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตในประเทศไทยถือว่าดีขึ้น โดยเฉพาะเนื่องจากมีจำนวนผู้ใช้ช่องทางออนไลน์เพิ่มขึ้นด้วยการใช้โทรศัพท์มือถือ รายงาน “ดิจิทัล 2020” ซึ่งจัดทำโดย วีอาร์โซเชียล (We Are Social) บริษัทด้านครีเอทีฟ และฮูทสวีท (Hootsuite) แพลตฟอร์มจัดการโซเชียลมีเดีย ระบุว่า อัตราการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตในประเทศไทยในเดือนมกราคม 2563 อยู่ที่ร้อยละ 75 โดยมีผู้ใช้จำนวน 52 ล้านคน ทั้งนี้ มีจำนวนผู้ใช้มากขึ้นร้อยละ 2 เมื่อเทียบกับเดือนมกราคม 25621 ดัชนีชี้วัดความครอบคลุมของอินเทอร์เน็ตประจำปี 2563 (Inclusive Internet Index 2020) อันเป็นโครงการของนิตยสาร ดิ อีโคโนมิสต์ (The Economist) ระบุว่า ประเทศไทยอยู่ในลำดับที่ 29 จาก 100 ประเทศในด้านการเข้าถึงการใช้งาน ทั้งนี้ลำดับดังกล่าวเป็นการกำหนดจากคุณภาพและความกว้างขวางของโครงสร้างพื้นฐานซึ่งสามารถเข้าถึงได้2

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตเคลื่อนที่ยังคงเพิ่มขึ้นอย่างสม่ำเสมอ ในเดือนมกราคม 2563 ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตร้อยละ 97 เข้าถึงอินเทอร์เน็ตด้วยโทรศัพท์มือถือ เมื่อเทียบกับตัวเลขร้อยละ 94.7 ในปี 25613 ในทางกลับกัน ข้อมูลจากสถิติที่มีอยู่พบว่าร้อยละ 53.6 ของผู้ใช้ในเดือนธันวาคม 2562 เข้าถึงอินเทอร์เน็ตจากโน๊ตบุ๊คและคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะ โดยลดลงจากตัวเลขร้อยละ 56 เมื่อเดือนธันวาคมของปีก่อนหน้า4

ค่าการใช้แบนด์วิดท์ (bandwidth) ระหว่างประเทศของประเทศไทยในเดือนกุมภาพันธ์ 2563 ตกอยู่ที่ 10,988 Gpbs และค่าการใช้แบนด์วิดท์ภายในประเทศอยู่ที่ 8,126 Gbps5 ซึ่งถือว่าสูงกว่าเดือนเดียวกันของปี 2562 ถึงร้อยละ 39 และร้อยละ 13 ตามลำดับ

เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563 บริษัทเอกชนที่ให้บริการโทรศัพท์มือถือ 3 แห่งและบริษัทโทรคมนาคมของภาครัฐอีก 2 แห่งได้เสนอประมูลคลื่นความถี่ซึ่งจำเป็นสำหรับการจัดตั้งโครงสร้างพื้นฐานเพื่อให้บริการ 5G ในโทรศัพท์เคลื่อนที่ โดยมีมูลค่าการประมูลรวมกัน 1 แสนล้านบาท (3.3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ)6 หลังจากการประมูลเสร็จสิ้น บริษัท แอดวานซ์ อินโฟร์ เซอร์วิส (AIS) เป็นผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่รายแรกที่เปิดให้ใช้เครือข่าย 5G7

ก2: การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตมีราคาแพงถึงขนาดทำให้คนไม่สามารถใช้ได้ หรือ เข้าไม่ถึงประชากรบางกลุ่มด้วยเหตุผลทางภูมิศาสตร์ สังคม หรือเหตุผลอื่นๆ หรือไม่ (0–3 คะแนน) (2/3)

ยังปรากฏช่องว่างความไม่เท่าเทียมในการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตอยู่ ด้วยเหตุผลหลักเกี่ยวกับชนชั้นฐานะทางเศรษฐกิจและสังคม และตำแหน่งทางภูมิศาสตร์

อย่างไรก็ตาม ค่าใช้จ่ายสำหรับการเข้าถึงยังคงถูกลงผู้ใช้อินเทอร์เน็ตกว่าร้อยละ 56 ใช้เงินประมาณ 200 – 599 บาท (7 – 20 ดอลลาร์สหรัฐ) ต่อเดือนสำหรับการเข้าถึงอินเทอร์เน็ต ในขณะที่อีกร้อยละ 21 ใช้เงินต่ำกว่า 200 บาทต่อเดือน อีกประมาณร้อยละ 11 ของประชากรไทยเข้าถึงอินเทอร์เน็ตผ่านโครงการที่ไม่เสียค่าใช้จ่าย8 ผู้สังเกตการณ์บางรายได้ตั้งความคาดหวังว่าการริเริ่มให้บริการ 5G จะช่วยเพิ่มระดับการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตเนื่องจากจะช่วยให้ค่าใช้จ่ายต่ำลง9 แต่บริษัทที่เข้าร่วมการประมูลต้องเสียค่าใบอนุญาตในการใช้คลื่นความถี่ 5G มากกว่าที่มีการคาดการณ์ไว้10 ขณะนี้จึงยังคงต้องคอยติดตามว่าค่าใช้จ่ายดังกล่าวจะถูกส่งต่อสู่ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตหรือไม่11

โครงการต่างๆ ของรัฐบาลได้พยายามลดช่องว่างด้านดิจิทัลที่ยังคงมีอยู่ระหว่างพื้นที่เมืองและชนบท12 โครงการคืนความสุขให้คนไทยได้เริ่มขึ้นในช่วงต้นปี 2559 โดยกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (กระทรวงไอซีที) ในขณะนั้น และสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) โดยมีความมุ่งหมายในการช่วยให้พื้นที่ชนบทมีอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงผ่านจุดกระจายสัญญาณแบบมีสายและไร้สายด้วยราคาอันสมเหตุสมผล เมื่อเดือนธันวาคม 2560 กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (กระทรวงดีอีเอส) และบริษัท ทีโอที จำกัด (TOT) ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจ ได้ติดตั้งจุดกระจายอินเตอร์เน็ตไร้สายในหมู่บ้าน 24,700 แห่ง13 อย่างไรก็ตาม มีรายละเอียดหลายประการในสัญญาที่ยังไม่ได้รับการปฏิบัติตาม เช่น มีการใช้สายสายไฟเบอร์ออพติกของจีน แทนที่จะใช้ของไทย ส่งผลให้เกิดความคาดเคลื่อนในความเร็วของการดาวน์โหลดจากที่ได้กำหนดไว้14 และยังส่งผลให้ต้องยื่นของบประมาณสูงกว่าที่ประเมินไว้ในตอนต้นเป็นอย่างมาก15

ในเดือนกุมภาพันธ์ 2563 กระทรวงดีอีเอสแจ้งให้บริษัท TOT แก้ไขปัญหาต่างๆ ภายในช่วงเวลา 3 เดือน มิฉะนั้นบริษัทจะต้องเสี่ยงต่อการสูญเสียสัญญากับภาคเอกชน16 ในขณะเดียวกัน กสทช.ได้ดำเนินการเพิ่มกลุ่มเป้าหมายสำหรับการเข้าถึงโครงการนี้ โดยขยายให้หมู่บ้านอีก 15,732 แห่งในพื้นที่ชนบทและอีก 3,920 แห่งในพื้นที่ชายแดน17 ทั้งนี้ งานที่เพิ่มเติมขึ้นมาเหล่านี้มีกำหนดให้แล้วเสร็จในเดือนมีนาคม 2563 อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีการแจ้งความคืบหน้าใดๆ ในช่วงท้ายของระยะเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม18 อีกทั้ง โครงการนี้ยังได้มีการเฟ้นหาและฝึกอบรมคนเพื่อให้ทำงานกับชาวบ้านในการพัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร19

ก3: รัฐบาลได้เข้าควบคุมโครงสร้างพื้นฐานอินเทอร์เน็ตในทางเทคนิคหรือทางกฎหมายเพื่อควบคุมจำกัดความสามารถในการเชื่อมต่อหรือไม่ (0–6 คะแนน) (5/6)

ยังไม่ปรากฏรายงานว่าภาครัฐได้ขัดขวางหรือจำกัดความเร็วอินเทอร์เน็ตหรือสัญญาณโทรศัพท์มือถือในช่วงระยะเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม แม้ว่ารัฐบาลจะสามารถควบคุมโครงสร้างพื้นฐานอินเทอร์เน็ตในทางเทคนิคได้บางส่วนก็ตาม

บริษัท กสท. โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) หรือ CAT Telecom ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจที่ให้บริการโทรคมนาคม ทำหน้าที่ขับเคลื่อนโครงสร้างพื้นฐานทางโทรคมนาคมระหว่างประเทศ รวมไปถึงเกตเวย์ระหว่างประเทศและการเชื่อมต่อผ่านเครือข่ายเคเบิลใต้น้ำและดาวเทียม20 การเข้าถึงเกตเวย์อินเทอร์เน็ตระหว่างประเทศถูกจำกัดให้เพียงสำหรับ CAT Telecom เท่านั้น จนกระทั่งในปี 2549 ที่เริ่มเปิดให้มีคู่แข่ง21

ภาครัฐยังคงมีแผนการรวบกิจการ CAT Telecom และ TOT เข้าด้วยกัน เนื่องจากรัฐเป็นเจ้าของบริษัททั้งสอง การควบรวมกิจการนี้ได้รับการอนุมัติด้านการกำกับดูแลในเดือนพฤษภาคม 256222 และมีความตั้งใจที่จะเปิดตัวองค์กรที่จะตั้งขึ้นใหม่ในนาม “บริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน)” ในเดือนกรกฎาคม 2563 หลังจากข้อเสนอนี้ได้รับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีในเดือนมกราคม 2563 อย่างไรก็ตาม กระบวนการดังกล่าวอาจเกิดความล่าช้าขึ้นเนื่องด้วยความไม่ลงรอยกันระหว่างทีมผู้บริหารของ CAT Telecom และ TOT23 แม้ว่าการควบรวมกิจการจะมีจุดประสงค์เพื่อช่วยให้รัฐวิสาหกิจเหล่านี้สามารถแข่งขันกับบริษัทเอกชนได้24 แต่ในขณะเดียวกันก็ถูกมองว่าเป็นแผนการของรัฐบาลในการเข้าควบคุมโครงสร้างพื้นฐานด้านโทรคมนาคมของประเทศอย่างแน่นหนามากขึ้นด้วยเช่นกัน

ตั้งแต่ปี 2549 กองทัพได้ให้ความสำคัญอย่างมากกับ “เกตเวย์อินเทอร์เน็ตแห่งชาติ” ซึ่งจะช่วยให้เจ้าหน้าที่รัฐของไทยเข้าแทรกแซงการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตและการไหลเวียนของข้อมูลได้ทุกเมื่อ25 เนื่องด้วยกองทัพไทยได้ส่งต่ออำนาจให้กับรัฐบาลซึ่งเป็นพลเรือนในนามหลังจากการเลือกตั้งเมื่อเดือนมีนาคม 2562 จึงยังไม่มีความชัดเจนว่ารัฐบาลจะนำเอา “ซิงเกิลเกตเวย์” ซึ่งเป็นที่โต้เถียงกัน มาบังคับใช้หรือไม่26

พระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ (พ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ) ของประเทศไทย รวมศูนย์อำนาจเหนือผู้ใช้บริการจากภาครัฐและเอกชนไว้ในมือของหน่วยงานของรัฐบาล (ดู ค5) กฎหมายฉบับนี้จำแนกให้บริษัทด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและโทรคมนาคมเป็นหน่วยงานโครงสร้างพื้นฐานสำคัญทางสารสนเทศ (CII) ภายใต้มาตรา 49 และอนุญาตให้คณะกรรมการการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ (กมช.) มีอำนาจในการกำหนดให้บริษัทหรือองค์กรอื่นๆเป็น CII เพิ่มเติม27 คณะกรรมการทั้งหลายซึ่งได้รับการจัดตั้งขึ้นภายใต้พระราชบัญญัติฉบับนี้ อันประกอบไปด้วยตัวแทนต่างๆจากภาครัฐ ได้รับอำนาจอย่างกว้างขวางเหนือ CII เพื่อจัดการสิ่งที่ถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงแห่งชาติและความสงบเรียบร้อย โดยไม่มีการระบุคำนิยามของคำศัพท์เหล่านี้28 แม้ไม่ปรากฏการอ้างถึงการควบคุมจำกัดการเชื่อมต่ออย่างโจ่งแจ้ง แต่กฎหมายฉบับนี้ก็ทำให้เป็นการง่ายสำหรับภาครัฐที่จะบังคับผู้ให้บริการให้ทำตามคำสั่งในเรื่องที่ภาครัฐสามารถพิจารณาตีความอย่างกว้างขวางว่าเป็นความเสี่ยงต่อความมั่นคงแห่งชาติ รวมทั้งยังมีเงื่อนไขอื่นๆอีกด้วย29

กฎหมายฉบับนี้มิได้กำหนดให้กระบวนการตัดสินใจของรัฐบาลมีความโปร่งใส และยังขาดระบบความพร้อมรับผิดที่มีประสิทธิภาพในกรณีที่เกิดการควบคุมจำกัดความสามารถในการเชื่อมต่อขึ้น ยกตัวอย่างเช่น ถ้ารัฐบาลนิยามภัยคุกคามหนึ่งว่าอยู่ใน “ระดับวิกฤติ” อันเป็นระดับสูงสุดตามที่พระราชบัญญัตินี้กำหนด เจ้าหน้าที่เพียงต้องแจ้งศาลหลังจากได้ดำเนินการใดๆที่เห็นว่าจำเป็นสำหรับการตอบโต้ภัยไปแล้วเท่านั้น30 ไม่มีเกณฑ์ที่เป็นรูปธรรมเพื่อชี้แนะแนวทางสำหรับรัฐบาลในการกำหนดว่าอะไรนับว่าเป็นภัยคุกคามระดับวิกฤติบ้าง และการบังคับใช้กฎหมายไม่มีการติดตามเฝ้าระวังที่เป็นอิสระหรือการรายงานข่าวซึ่งสาธารณชนสามารถเข้าถึงได้31

ก4: มีอุปสรรคทางกฎหมาย การกำกับดูแล หรือเศรษฐกิจซึ่งจำกัดความหลากหลายของผู้ให้บริการหรือไม่ (0–6 คะแนน) (4/6)

บริการแพ็กเกจอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงมักกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มผู้ให้บริการรายใหญ่ไม่กี่ราย แม้บริการจำนวนมากจะเป็นของส่วนตัว แต่รายงานในปี 2560 ขององค์กรองค์กรไพรเวซีอินเทอร์เนชันเนล (Privacy International) ซึ่งประจำอยู่ในสหราชอาณาจักร พบว่าภาครัฐมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับบริษัทเอกชนด้านโทรคมนาคมและผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ต (ISP) มาอย่างยาวนาน โดยเป็นความสัมพันธ์ที่เกิดจากการแต่งตั้งเข้ารับตำแหน่งต่างๆ อันเป็นตัวอย่างที่ชัดแจ้งของ “ปัญหาประตูหมุน” ระหว่างรัฐบาลกับภาคเอกชนด้านโทรคมนาคม32

แม้ว่า ISP 20 รายจะมีใบอนุญาตประกอบกิจการในประเทศไทย ผู้ให้บริการรายใหญ่ที่สุด 3 รายควบคุมกว่าร้อยละ 86 ของตลาดในปี 2562 โดยบริษัท TRUE Online เป็นผู้นำภาคส่วนโดยควบคุมร้อยละ 37.5 จวบจนสิ้นปี 2561 บริษัท Jasmin ตามมาด้วยอัตราร้อยละ 32.4 และรัฐวิสาหกิจอย่าง TOT ยังคงดำรงตำแหน่งที่สาม ถึงแม้ว่าส่วนแบ่งตลาดของบริษัทจะลดลงเหลือร้อยละ 16.1 ก็ตาม33 บริษัท AIS ผู้ให้บริการโทรศัพท์มือถืออันดับหนึ่งของประเทศไทยซึ่งเข้าสู่ตลาดอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงผ่านสายในปี 2559 ได้รับส่วนแบ่งซึ่งคิดเป็นร้อยละ 9.5 ของตลาด34

ในระหว่างช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม มีเหตุการณ์สำคัญ 2 เหตุการณ์ซึ่งสั่นสะเทือนตำแหน่งแห่งที่ต่างๆในตลาด ISP อย่างแรก มีรายงานข่าวว่าศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร (กทม.) ได้ให้สัมปทานหนึ่งเดียวที่มีระยะเวลา 30 ปี แก่บริษัท ทรู อินเทอร์เน็ต คอร์ปอเรชั่น จำกัด (TRUE Corporation) เพื่อให้ดำเนินการติดตั้งเคเบิลโทรคมนาคมและโทรทัศน์ใต้ดินภายในเวลา 2 ปี โดยการตัดสินใจนี้ถูกหลายคนมองว่าอาจเป็นการเอื้อผลประโยชน์ด้านอุตสาหกรรมโทรคมนาคมแก่บริษัท TRUE เป็นอย่างมาก35 อย่างไรก็ตาม ในเดือนกันยายน 2563 มีรายงานข่าวว่ากสทช.ได้ขอให้กทม.เปิดโอกาสให้มีการสมัครเข้ารับสัมปทานอีกรอบ โดยอ้างว่าเกิดความเข้าใจผิดขึ้นในกระบวนการครั้งแรก36 เหตุการณ์ที่สองคือ การซื้อและแจกจ่ายใบอนุญาต 5G จำนวน 48 ใบในเดือนกุมภาพันธ์ 2563 ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงส่วนแบ่งในตลาดได้ (ดู ก1) บริษัท AIS และ TRUE ได้ซื้อใบอนุญาตมา 23 และ 17 ใบตามลำดับ ในขณะที่ TOT ได้ซื้อไป 4 ไปและทั้งบริษัท โทเทิ่ล แอ็คเซ็ส คอมมูนิเคชั่น จำกัด (DTAC) และ CAT ได้ซื้อไปบริษัทละ 2 ใบ37

สำหรับภาคส่วนการให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ บริษัท AIS มีส่วนแบ่งในตลาดกว่าร้อยละ 43.5 ในช่วงปลายไตรมาสที่ 3 ของปี 2562 บริษัท TRUE มีร้อยละ 32 และ DTAC ซึ่งเป็นบริษัทที่ดำเนินการจากประเทศนอร์เวย์ เป็นลำดับต่อมาโดยถือส่วนแบ่งอยู่ในสัดส่วนร้อยละ 21.738 บริษัท AIS และ DTAC ให้บริการคลื่นความถี่บางส่วนซึ่งได้รับมาจากสัมปทานของรัฐวิสาหกิจ TOT และ CAT ทั้งนี้ ระบบการแบ่งสรรปันส่วนซึ่งไม่เอื้ออำนวยต่อการแข่งขันในตลาดอย่างเสรีมากนัก

ก5: องค์กรกำกับดูแลในระดับชาติซึ่งควบคุมผู้ให้บริการและเทคโนโลยีดิจิทัล ล้มเหลวในการดำเนินงานอย่างเสรี ยุติธรรม และเป็นอิสระหรือไม่ (0–4 คะแนน) (0/4)

หลังจากการรัฐประหารในปี 2557 รัฐบาลทหาร ซึ่งมีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า “คณะรักษาความสงบแห่งชาติ” (คสช.) ได้ปฏิรูปองค์กรกำกับดูแลซึ่งมีหน้าที่ควบคุมผู้ให้บริการและเทคโนโลยีดิจิทัล โดยลดความเป็นอิสระ ความโปร่งใส และความรับผิดขององค์กรเหล่านี้ลง

กสทช. ซึ่งเคยเป็นองค์กรที่กำกับดูแลวิทยุ โทรทัศน์ และโทรคมนาคม ถูกปลดจากอำนาจและตัดงบประมาณ อีกทั้งยังลดทอนความเป็นอิสระ เมื่อสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ที่ได้รับการแต่งตั้งโดยรัฐบาลทหาร ได้อนุมัติผ่านพระราชบัญญัติองค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกํากับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม (พ.ร.บ. กสทช.ฯ) ในปี 2560 กสทช. ยังคงมีฐานะเป็นองค์กรราชการอยู่โดยมีขนาดเล็กลงกว่าเดิมครึ่งหนึ่ง และมีเพียงอำนาจในการดำเนินนโนบายซึ่งกำหนดโดยคณะกรรมการภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีและองค์กรใหม่อื่นๆที่มีหน้าที่ทับซ้อนกัน ในปี 2559 สนช.ก่อตั้งขึ้นกระทรวงดีอีเอสเพื่อแทนที่กระทรวงไอซีที โดยเข้ามารับผิดชอบด้านการดำเนินนโยบายและบังคับใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ (พ.ร.บ. คอมฯ) (ดู ค2)39

คณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (ค.ก.ก. ดิจิทัลฯ) มีหน้าที่เสนอแนะแนวทางการทำงานให้กระทรวงดีอีเอสและรับผิดชอบเรื่องการจัดทำนโยบายภายใต้พระราชบัญญัติการพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พ.ศ. 2560 (พ.ร.บ. ดิจิทัลฯ)40 ค.ก.ก. ดิจิทัลฯ มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานและประกอบไปด้วยรัฐมนตรีต่างๆ รวมถึงผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งมีคุณสมบัติเหมาะสมไม่เกิน 8 คน41 คณะกรรมการนี้มีสถานะเป็นนิติบุคคล ไม่ใช่หน่วยงานราชการ จึงทำให้ไม่ต้องมีความรับผิดภายใต้กฎหมายซึ่งกำกับดูแลองค์กรราชการ แม้ว่าคณะกรรมการจะมีอำนาจเหนือกระทรวงดีอีเอสและกสทช. ก็ตาม คณะกรรมการดำเนินกิจการต่างๆผ่านสำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ มาตรา 25 ของพ.ร.บ. ดิจิทัลฯ ระบุให้กสทช.โอนเงินรายได้ไปให้สำนักงานดังกล่าว “ตามความจำเป็น”

พ.ร.บ. ดิจิทัลฯ กำหนดให้รายได้ของกสทช.ที่เก็บจากผู้ได้รับใบอนุญาตประกอบกิจการไม่เกิน 5 พันล้านบาท (165 ดอลลาร์สหรัฐ) เข้าสู่กองทุนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งเป็นนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นมาใหม่และมีอำนาจอันกว้างขวางในการกำกับดูแลนโยบายและรับผลกำไรจากธุรกิจกิจการร่วมค้าและการดำเนินกิจการของกองทุนเอง อีกทั้ง พ.ร.บ. ฉบับนี้ได้กำหนดให้มีการจัดตั้งสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล (DEPA) ซึ่งเป็นอีกองค์กรที่มีอำนาจอย่างกว้างขวาง เพื่อเข้ามาทำงานแทนที่สำนักงานส่งเสริมอุตสาหกรรมแห่งชาติ เช่นเดียวกับกรณีของค.ก.ก. ดิจิทัลฯ กองทุนดังกล่าวและ DEPA ไม่นับเป็นหน่วยงานราชการที่ต้องมีความรับผิดชอบต่อสาธารณะ จึงก่อให้เกิดข้อห่วงกังวลที่ร้ายแรงเกี่ยวกับความโปร่งใสและความขัดแย้งทางผลประโยชน์

คณะกรรมการสรรหา กสทช. ประกอบไปด้วยผู้ดำรงตำแหน่งหลากหลายทางราชการหรือตุลาการซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับรัฐบาลเป็นจำนวน 7 คน ผู้เข้ารับการคัดเลือกจะต้องผ่านการอนุมัติโดยเลขาธิการวุฒิสภาและการรับรองจากวุฒิสภาซึ่งไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง จากมติของรัฐบาลทหารในเดือนมกราคม 2562 ผู้เข้ารับการคัด เลือกไม่จำเป็นต้องมีความเชี่ยวชาญด้านโทรคมนาคม การโฆษณากระจายเสียง หรือด้านอื่นๆที่เกี่ยวข้องอีกต่อไป แม้ว่าในความเป็นจริงการสรรหากรรมการมักเลือกจากผู้มีตำแหน่งในรัฐบาล กองทัพ หรือสถาบันตำรวจ มากกว่าการพิจารณาประสบการณ์การทำงานอยู่แล้วก็ตาม กรรมการของกสทช.ได้รับเงินค่าตอบแทนในอัตราที่สูงมากและมีอิทธิพลอย่างมากต่อธุรกิจโทรคมนาคมซึ่งมีมูลค่าหลายพันล้านบาท42

ในขณะเดียวกัน รัฐบาลก็มีอิทธิพลอย่างมากต่อการตัดสินใจต่างๆของกสทช. ยกตัวอย่างเช่น กสทช.ได้ดำเนินการระงับการออกอากาศของช่อง “ว๊อยซ์ ทีวี” ในปี 2557, ปี 2560 และเดือนกุมภาพันธ์ 2562 ที่ผ่านมาเมื่อไม่นานมานี้ และยังกำหนดข้อบังคับในการควบคุมจำกัดการรายงานข้อมูลที่วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลของช่อง43 ศาลปกครองได้พิจารณาคดีเกี่ยวกับคำสั่งห้ามออกอากาศในปี 2562 โดยพิพากษาให้คำสั่งเป็นโมฆะ และเรียกร้องให้กสทช.มีความเป็นกลางทางการเมืองและเคารพเสรีภาพในการแสดงออก44

ในเดือนเมษายน 2561 สนช. ปฏิเสธผู้สมัครเข้าเป็นกรรมการทั้ง 14 รายซึ่งได้รับการเสนอชื่อจากคณะกรรมการสรรหา กสทช45 หลังจากการลงคะแนนเสียง หัวหน้าคสช.ได้ระงับกระบวนการสรรหาด้วยอำนาจภายใต้มาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว ซึ่งไม่สามารถอุทธรณ์ได้ และรับสั่งให้คณะกรรมการชุดเดิมดำรงตำแหน่งต่อไป มีการคาดการณ์ว่าจะมีการแก้ไขพ.ร.บ. กสทช.ฯ ในเดือนกรกฎาคม 2563 หลังจากกรรมการชุดใหม่ได้รับการคัดเลือกแล้ว46

ในปี 2562 และ 2563 หน่วยงานหลายแห่งได้รับการจัดตั้ง หรือจะได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อบังคับใช้พ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ และพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลฯ) ของประเทศไทย พ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ ได้จัดตั้งกมช., คณะกรรมการกำกับดูแลด้านความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ (กกม.), สำนักงานคณะกรรมการการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ, และคณะกรรมการบริหารสำนักงานคณะกรรมการการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ (กบส.)47 กมช.มีหน้าที่พัฒนานโยบาย แผนปฏิบัติการ และแนวทางปฏิบัติ ในขณะที่กกม.ได้รับการสนับสนุนจากกบส.ในการดำเนินงานตามผลลัพธ์เชิงนโยบายเหล่านี้48 คณะกรรมการจำนวนกว่าครึ่งเป็นเจ้าหน้าที่รัฐบาล โดยมีบุคคลที่มาจากหน่วยงานราชการหรือภาครัฐดำรงตำแหน่งในทุกคณะกรรมการ49 ในเดือนมกราคม 2563 มีการเลือกกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของคณะกรรมการเหล่านี้ขึ้นมาเพื่อเตรียมการบังคับใช้พ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ 50

ในปี 2563 คณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อบังคับใช้พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลฯ ซึ่งคาดว่าจะมีผลบังคับใช้ในปี 2564 (ดู ค6)51 คณะกรรมการซึ่งมีสมาชิก 16 รายนี้ได้รับอำนาจในการสรรหากรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ 9 คนและประธานกรรมการ 1 คน โดยคัดเลือกจากความเชี่ยวชาญ ในขณะที่กรรมการที่เหลือจะเป็นเจ้าหน้าที่รัฐ52 พระราชบัญญัติฉบับนี้ระบุให้การสรรหากรรมการเป็นไปอย่างยุติธรรมและโปร่งใส แต่มิได้กำหนดอย่างชัดเจนให้การตัดสินใจต่างๆของคณะกรรมการเป็นไปอย่างอิสระหรือต้องได้รับการตรวจสอบอย่างเป็นอิสระ

ข. การจำกัดเนื้อหา

รัฐบาลได้จำกัดเนื้อหาออนไลน์มีลักษณะวิพากษ์ด้วยกันสั่งปิดหน้าเว็บหรือเครือข่ายเสมือนจริงส่วนตัว (VPN) และร้องขอให้บริษัทขนาดใหญ่รายต่างๆ เช่น กูเกิล, ทวิตเตอร์, เฟสบุ๊ค ดำเนินการลบเนื้อหาออกจากแพลตฟอร์มด้วยเหตุว่าเป็นการละเมิดกฎหมายอันจำกัดของประเทศ ข้อมูลเท็จที่สนับสนุนรัฐบาลยังคงเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างพรั่งพรูในโลกออนไลน์ และผู้ใช้ต้องเซ็นเซอร์ตนเองในการแสดงออกหลายประเด็น อย่างไรก็ตาม ในฤดูร้อนของปี 2563 หลังจากช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม ผู้ชุมนุมได้ใช้โซเชียลมีเดียในการจัดการชุมนุมในท้องถนน ซึ่งมีการเรียกร้องการปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ที่ไม่สามารถพบเห็นได้บ่อยนัก

ข1: ภาครัฐปิดหรือคัดกรอง หรือบังคับให้ผู้ให้บริการปิดหรือคัดกรองเนื้อหาในอินเทอร์เน็ตหรือไม่ (0–6 คะแนน) (3/6)

การบล็อคเนื้อหาที่ถูกมองว่าเป็นการวิพากษ์วิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์เกิดขึ้นอย่างแพร่หลาย แต่เนื่องจากขาดความโปร่งใส จึงไม่มีขอบเขตที่กำหนดเงื่อนไขการบล็อคที่ชัดเจน เว็บไซต์ต่างๆถูกบล็อคเนื่องด้วยเหตุเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งชาติ เนื้อหาเกี่ยวกับการพนัน ข้อกล่าวหาเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา (IPR) และการให้บริการ VPN โดยไม่ได้รับอนุญาต53

ในเดือนธันวาคม 2562 กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) ของตำรวจรายงานว่าได้แจ้งให้กระทรวงดีอีเอสบล็อคเว็บไซต์กว่า 1,500 เว็บในปีนั้น โดยที่กรณีส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจากการพนันหรือการละเมิด IPR54 ภายในเดือนเดียวกัน กสทช.และสำนักงานตำรวจแห่งชาติได้จัดตั้งศูนย์รับเรื่องราวร้องทุกข์และระงับการเผยแพร่การละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาและการกระทำความผิดอื่นๆ ทางออนไลน์ (COPTICS) เพื่อขับเคลื่อนให้กระบวนการบล็อคเว็บไซต์ที่พบว่ามีการละเมิด IPR ให้มีประสิทธิภาพ55 จากข้อมูลในเดือนมกราคม 2562 ศูนย์ COPTICS ได้รับคำร้องให้บล็อค 1,080 ยูอาร์แอล (URL) ซึ่งถูกกล่าวหาว่าละเมิด IPR โดยมีเพียง 89 ยูอาร์แอลที่ถูกปิดลงไปได้ในขณะที่อีก 991 ยูอาร์แอล ยังคงไม่ได้ถูกปิด56 เลขาธิการกสทช. อธิบายว่าไม่สามารถปิดบางยูอาร์แอล เพราะ ยูอาร์แอลเหล่านี้ได้เข้ารหัสเอาไว้ภายใต้กฎระเบียบของ HTTPS และมีผู้ผลิตเนื้อหาและเจ้าของแพลตฟอร์มซึ่งอยู่ต่างประเทศ จึงทำให้ไม่สามารถเข้าถึงได้ 57 เลขาธิการท่านนี้ยังรายงานอีกว่า คณะกรรมการได้ร้องขอความช่วยเหลือจากสหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่นในการบล็อค 788 ยูอาร์แอลที่เข้ารหัสไว้จากประเทศเหล่านี้58

ประเทศไทยไม่เคยเปิดเผยให้สาธารณชนได้รับทราบถึงจำนวนยูอาร์แอลที่ถูกบล็อกโดยคำสั่งศาล ประชาชนมักจะพบว่ายูอาร์แอลใดถูกบล็อกก็ต่อเมื่อไม่สามารถเข้าถึงเว็บไซต์นั้นได้ ยกตัวอย่างเช่น ในเดือนกันยายน 2562 ผู้ใช้รายงานว่าไม่สามารถเข้าถึง Somsakwork.blogspot.com ซึ่งเป็นบล็อกที่เขียนโดยนายสมศักดิ์ เจียมธีรสกุล ผู้เป็นทั้งนักประวัติศาสตร์ที่มีชื่อเสียงโดดเด่นและนักกิจกรรมเคลื่อนไหวที่อยู่ระหว่างการลี้ภัย เนื่องด้วย “เนื้อหาที่ไม่เหมาะสมหรือผิดกฎหมายภายใต้พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560” ในเวลาต่อมา บล็อกดังกล่าวกลับมาเข้าถึงได้ แต่เป็นเพียงสำหรับผู้ใช้บางรายเท่านั้น มิใช่สำหรับผู้ใช้ทุกราย59 ในเดือนพฤษภาคม 2560 สมาคมผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตไทย (TISPA) ระบุว่ามีสมาชิกสมาคมได้บล็อกการเข้าถึง 6,300 ยูอาร์แอล ตามคำสั่งของกสทช.ซึ่งอ้างถึงภัยคุกคามต่อความมั่นคงแห่งชาติ อันครอบคลุมไปถึงเนื้อหาที่หมิ่นพระบรมเดชานภาพ ภาพโป๊เปลือยอนาจาร และการพนัน และเนื้อหาประเภทอื่นๆ60

การบล็อกในบางครั้งส่งผลกระทบต่อทั้งเว็บไซต์ มิใช่เพียงต่อ URL สำหรับบทความหรือโพสต์เดียว นักวิจัยหลายรายได้ทดสอบ 1,525 ยูอาร์แอล จาก ISP 6 รายระหว่างช่วงเดือนพฤศจิกายน 2559 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2560 และพบว่ามี 13 เว็บไซต์ที่ถูกบล็อกไปทั้งเว็บ61 เว็บไซต์ข่าวอย่างน้อยหนึ่งเว็บ นั่นคือ Daily Mail ของสหราชอาณาจักร ถูกบล็อกในระดับโดเมนโดยบริษัท TOT และ 3BB เว็บไซต์ที่ให้บริการเครื่องมือที่ให้ความเป็นนิรนามแก่ผู้ใช้ในโลกออนไลน์และช่วยหลีกเลี่ยงการเซ็นเซอร์เนื้อหา อันหมายรวมถึง VPN ก็ถูกบล็อกโดย ISP มากกว่า 1 รายด้วยเช่นกัน62 งานศึกษาพบว่ามีความไม่คงเส้นคงวาในหมู่ผู้ให้บริการ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงบางรายอาจใช้ดุลพินิจในการตัดสินใจจำกัดเนื้อหา โดยที่มิได้รับอนุญาตมาก่อน ตัวอย่างเช่น เว็บไซต์ของ VPN Hotspot Shield63 ถูกบล็อกโดยผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตบริษัท TRUE แต่ก็ยังคงเข้าถึงได้อยู่ ในขณะที่ Ultrasurf ซึ่งเป็นอีกหนึ่ง VPN ก็ถูกบล็อกโดยบริษัท DTAC, AIS, และ 3BB จากข้อมูลเมื่อเดือนมิถุนายน 2563

ข2: รัฐหรือตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐใช้วิธีการทางกฎหมาย ทางการปกครอง หรือทางอื่นๆ ในการบังคับให้ผู้เผยแพร่เนื้อหา ผู้ดูแลเนื้อหา หรือแพลตฟอร์มดิจิทัลลบเนื้อหาหรือไม่ (0–4 คะแนน) (0/4)

การลบเนื้อหายังคงดำเนินต่อไปภายใต้การควบคุมอย่างแน่นหนาของรัฐบาลระหว่างช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม เช่นเดียวกับการบล็อกหรือการคัดกรองเนื้อหา ผู้ใช้มักถูกกดดันโดยภาครัฐให้ลบเนื้อหา ในขณะเดียวกัน ผู้ที่จัดทำเนื้อหาหรือผู้ให้บริการในฐานะสื่อกลางมักยอมลบเนื้อหาตามคำขอเพื่อหลีกเลี่ยงโทษทางอาญา (ดู ข3)

ระหว่างเดือนกรกฎาคมจนถึงเดือนธันวาคม 2561 เฟสบุ๊คได้จำกัดการเข้าถึง 958 โพสต์หลังจากได้รับรายงานจากกระทรวงดีอีเอส ซึ่งกล่าวหาว่าเนื้อหาเหล่านี้ละเมิดมาตรา 112 ของประมวลกฎหมายอาญาในประเด็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ และมาตรา 14(3) ของพ.ร.บ. คอมฯ ในประเด็นเกี่ยวกับภัยคุกคามต่อความมั่นคงแห่งชาติ64 รายงานด้านความโปร่งใสของกูเกิลเปิดเผยว่า รัฐบาลได้ส่งคำขอ 25 ฉบับตั้งแต่เดือนกรกฎาคมจนถึงเดือนธันวาคม 2561 ไปยังหน่วยงานบริการต่างๆของกูเกิล ซึ่งรวมไปถึงยูทูป (Youtube) เพื่อให้ลบเนื้อหา 1,238 ส่วน65 คำขอเหล่านี้ล้วนเกี่ยวข้องกับเนื้อหาวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลและสถาบันพระมหากษัตริย์ทั้งสิ้น

เนื้อหาซึ่งตกเป็นเป้าของการถูกลบหรือบล็อกโดยแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย หมายรวมไปถึงการแสดงออกในประเด็นทางการเมือง วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และสังคม เมื่อเดือนสิงหาคม 2563 หลังจากช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม เฟสบุ๊คได้บล็อคผู้ใช้ในประเทศไทยให้ไม่สามารถเข้าถึง “รอยัลลิสต์มาร์เก็ตเพลส” ซึ่งเป็นกลุ่มที่ปวิน ชัชวาลพงศ์พันธ์ นักวิชาการที่กลายเป็นผู้ลี้ภัยและเป็นนักวิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์ ได้ก่อตั้งขึ้นในแพลตฟอร์มแห่งนี้เมื่อเดือนเมษายน โดยเป็นการดำเนินการหลังได้รับคำสั่งทางกฎหมายจากกระทรวงดีอีเอส66 กลุ่มดังกล่าวมีผู้ใช้เป็นสมาชิกกว่าหนึ่งล้านคนและมีการแลกเปลี่ยนพูดคุยเกี่ยวกับกษัตริย์ของประเทศไทย หลังจากได้บล็อกการเข้าถึงเนื้อหาดังกล่าวในหมู่ผู้ใช้ในประเทศ เฟสบุ๊คก็ได้ประกาศว่าจะตอบโต้คำสั่งฉบับนี้ผ่านกระบวนการทางกฎหมาย67

ในอีกหนึ่งตัวอย่าง วันที่ 6 มิถุนายน 2562 สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล นักประวัติศาสตร์ซึ่งลี้ภัยอยู่ในประเทศฝรั่งเศสและมักกล่าวถึงสถาบันพระมหากษัตริย์ ได้แชร์โพสต์เฟสบุ๊คซึ่งมีเอกสารทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ผู้เป็นพระบรมราชชนนีพันปีหลวงของพระมหากษัตริย์พระองค์ปัจจุบัน ทั้งนี้ปรากฎอย่างชัดเจนว่าโพสต์ดังกล่าวถูกบล็อคจากผู้ใช้ในประเทศไทยเท่านั้น68

ผู้ใช้ ผู้เผยแพร่ และผู้ดูแลเนื้อหาถูกกดดันและขู่เข็ญให้ลบเนื้อหาออก เมื่อเดือนมิถุนายน 2562 นักวิจารณ์เชิงเสียดสีชาวฝรั่งเศสถูกกดดันให้ลบวิดีโอเพลงที่ล้อเลียนเพลงประจำคสช.ออกจากบัญชีโซเชียลมีเดียของเขา เจ้าหน้าที่ตำรวจได้เข้าตรวจเยี่ยมบ้านของเขาและสั่งให้เขาเซ็นบันทึกข้อตกลงซึ่งระบุว่าเนื้อหาดังกล่าว “ไม่เหมาะสม” และบ่อนทำลายประเทศไทยและประชาชน69 ในเดือนเดียวกัน นักแสดงตลกและนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายกลุ่มหนึ่งก็ถูกภาครัฐเข้ากดดันให้ลบหรือออกมาขอโทษที่โพสต์เนื้อหาในโชเชียลมีเดียที่วิพากษ์หรือล้อเลียนรัฐบาลทหารเช่นกัน

ในเดือนพฤศจิกายน 2562 ผู้ใช้ทวิตเตอร์รายหนึ่งถูกจับกุมหลังจากเธอโพสต์ข้อความโดยใช้แฮชแท็ก (hashtag) #ขบวนเสด็จ เพื่อวิพากษ์การปิดท้องถนนระหว่างขบวนเสด็จของเชื้อพระวงศ์ (ดู ข4)70 ตำรวจได้ซักถามเธอเกี่ยวกับโพสต์ต่างๆ ของเธอ ซึ่งรวมไปถึงเนื้อหาที่นักกิจกรรมนักศึกษาที่เคลื่อนไหวด้านประชาธิปไตยคนอื่นๆได้แชร์ เจ้าหน้าที่สั่งให้เธอลบโพสต์เก่าๆและเซ็นยินยอมว่าเธอจะไม่โพสต์ถึงสถาบันพระมหากษัตริย์อีก (ดู ค7)71 ในเดือนมีนาคม 2563 เจ้าหน้าที่ตำรวจนายหนึ่งถูกบังคับให้ลบวิดีโอในติ๊กต็อก (Tiktok) ซึ่งล้อเลียนนายกรัฐมนตรีประยุทธ์ จันทร์โอชา และถูกจับให้ขังเดี่ยวเพื่อเป็นการลงโทษ72

ก่อนการเลือกตั้งทั่วไปในเดือนมีนาคม 2562 คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้จัดตั้งหน่วยงานพิเศษเพื่อเฝ้าระวังโพสต์ในโลกออนไลน์ที่นับว่าเป็นการเผยแพร่ข้อมูลเท็จและเนื้อหาที่ยุยงปลุกปั่น เมื่อพบเนื้อหาเหล่านี้ กกต.จะติดต่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องลบทิ้ง หรือร้องขอแพลตฟอร์มต่างๆ เช่น เฟสบุ๊ค กูเกิล หรือแอปพลิเคชั่นสำหรับส่งข้อความอย่าง ไลน์ เป็นต้น ให้ดำเนินการลบเนื้อหาภายใน 2 วัน73 มาตรา 73(5) และมาตรา 159 ของพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ระบุไว้ว่า เจ้าของเนื้อหาเหล่านี้สามารถรับโทษจำคุกสูงสุด 10 ปีและถูกตัดสิทธิทางการเมืองเป็นเวลา 20 ปี74 ในขณะที่ข้อกฎหมายเหล่านี้ถูกใช้ดำเนินคดีต่อสมาชิกพรรคฝ่ายค้านเท่านั้น กกต.ได้สั่งให้มีการลบทั้งเนื้อหาที่สนับสนุนและต่อต้านคสช. โดยส่วนใหญ่ด้วยเหตุเนื่องจากว่าถูกพิจารณาว่าเป็นข้อมูลเท็จเกี่ยวกับพรรคการเมืองหรือผู้ลงสมัครรับเลือกตั้ง75

ข3:การควบคุมจำกัดรูปแบบต่างๆที่เกิดขึ้นกับพื้นที่อินเทอร์เน็ตและเนื้อหาออนไลน์ขาดความโปร่งใส ไม่ได้สัดส่วนกับเป้าหมายที่ระบุไว้ หรือไม่มีกระบวนการอุทธรณ์ที่เป็นอิสระ (0–4 คะแนน) (0/4)

การควบคุมจำกัดเนื้อหาออนไลน์ขาดความโปร่งใส และผู้ที่ได้รับผลกระทบไม่สามารถเข้าถึงกระบวนการอุทธรณ์ที่เป็นอิสระได้ แม้ภาครัฐต้องร้องขอให้ศาลพิจารณาการบล็อคเนื้อหา ในทางปฏิบัติหน่วยงานตุลาการมักอนุญาตให้ดำเนินการตามคำร้องโดยไม่ตรวจสอบ76 นอกจากนี้ ทั้งศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมและการประกาศสถาณการณ์ฉุกเฉินเพื่อจัดการกับโรคระบาดโควิด-19 โดยเฉพาะล้วนอนุญาตให้ภาครัฐสามารถออกใบแจ้งเตือนให้แก้เนื้อหาในโลกออนไลน์ได้ (ดู ข5 และ ค1)77

พ.ร.บ.คอมฯ ฉบับแก้ไขซึ่งมีผลบังคับใช้ในเดือนพฤษภาคม 2560 สามารถให้อำนาจกับหน่วยงานมากขึ้นหลายแห่งในการเร่งประมวลคำร้องให้บล็อกเนื้อหาและสามารถขยายไปครอบคลุมถึงการระบุประเภทเนื้อหาที่ต้องถูกบล็อก มาตรา 20 ของพ.ร.บ.คอมฯ อนุญาตให้เจ้าหน้าที่ของกระทรวงดีอีเอสสามารถยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อระงับการเผยแพร่เนื้อหาที่มองว่าเป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงแห่งชาติหรือพบว่าขัดต่อศีลธรรมอันดีของประชาชนหรือความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง พ.ร.บ.ฉบับแก้ไขปี 2560 นี้ได้จัดตั้ง “คณะกรรมการกลั่นกรองข้อมูลคอมพิวเตอร์” ที่มีสมาชิก 9 คนและได้รับการแต่งตั้งจากกระทรวงดีอีเอส โดยมีอำนาจในการอนุญาตให้เจ้าหน้าที่นำคำสั่งศาลไปใช้บล็อคเนื้อหาได้ กรรมการสามคนต้องมาจากแวดวงสื่อมวลชน สิทธิมนุษยชน และเทคโนโลยีสารสนเทศ มาตรา 20(3) อนุญาตให้คณะกรรมการสามารถสั่งจำกัดเนื้อหาที่เป็นภัยต่อความสงบเรียบร้อยของบ้านเมืองหรือศีลธรรมได้ แม้ว่าเนื้อหานั้นจะมิได้ละเมิดกฎหมายก็ตาม นั่นหมายความว่าศาลอาจได้รับคำร้องให้สั่งระงับการเผยแพร่เนื้อหาที่ถูกกฎหมายตามดุลพินิจของคณะกรรมการซึ่งไม่ต้องรับผิดใดๆต่อสาธารณะ78 ในเดือนสิงหาคม 2562 มีการประชุมเพื่อสรรหากรรมการ79 แต่มิได้มีการเผยแพร่ผลของการประชุมและรายละเอียดเกี่ยวกับกระบวนการสรรหาดังกล่าวสู่สาธารณะแต่อย่างใด80

ในเดือนกรกฎาคม 2560 มีการประกาศบังคับใช้ประกาศกระทรวงซึ่งกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับมาตรา 20 ของพ.ร.บ.ฉบับแก้ไข ประกาศฉบับนี้ระบุว่า ผู้ให้บริการจะต้องดำเนินการตามคำสั่งของศาลในการระงับการเข้าถึงเว็บไซต์ด้วยมาตรการทางเทคนิคต่างๆ81 ร่างสุดท้ายของประกาศกระทรวงนี้นับว่าได้พัฒนาขึ้นจากร่างก่อนๆ ซึ่งกำหนดให้ ISP ต้องมีบทบาทเชิงรุกในการเซ็นเซอร์และใช้วิธีการใดๆตามความจำเป็นเพื่อบล็อกเนื้อหา

พ.ร.บ. คอมฯ ฉบับแก้ไขปี 2560 ระบุให้ผู้ให้บริการหรือผู้ให้บริการในฐานะสื่อกลาง (Intermediary) ต้องระวางโทษภายใต้กฎหมายฉบับนี้หากอนุญาตให้มีการเผยแพร่เนื้อหาที่ถูกพิจารณาว่าเป็นอันตรายต่อความมั่นคงแห่งชาติและความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง82 ข้อกฎหมายที่ได้แก้ไขเพิ่มเติมขึ้นมาในปี 2560 ให้การคุ้มครองบางส่วนแก่ผู้ให้บริการในฐานะสื่อกลางผ่านระบบการแจ้งเตือนเพื่อให้นำเนื้อหาออก (Notice-and-takedown system) โดยกำหนดระเบียบและกระบวนการบังคับสำหรับร้องขอให้นำเนื้อหาออกและได้ระบุให้ภูมิคุ้มกันสำหรับ “ผู้ให้บริการเพียงด้านการรับส่งผ่านข้อมูลคอมพิวเตอร์” และผู้ให้บริการที่เก็บหรือพักข้อมูลคอมพิวเตอร์ชั่วคราว (cache operators)

แม้จะมีการพัฒนาไปในทางบวกดังกล่าวเหล่านั้น แต่ข้อกฎหมายที่แก้ไขเพิ่มเติมยังคงเปิดช่องว่างใหญ่ที่อาจทำให้เกิดการนำไปใช้ในทางที่ผิดได้ พ.ร.บ. คอมฯ ฉบับแก้ไขดูเหมือนว่าจะบังคับให้บุคคลต้องรับผิดชอบในการลบเนื้อหาที่ถูกแบนออกจากอุปกรณ์ส่วนตัว แม้ว่าหลักการบังคับใช้ข้อกฎหมายดังกล่าวยังคงไม่ชัดเจน มาตรา 16(2) ระบุไว้ว่าผู้ใดที่ตั้งใจครอบครองข้อมูลซึ่งศาลตัดสินว่าผิดกฎหมายและได้สั่งให้ทำลายทิ้งแล้ว ถือว่าต้องระวางโทษทางอาญา83 นักวิเคราะห์ถกเถียงว่าภาษาที่ถูกใช้ ณ ที่นี้สามารถตีความไปถึงว่าต้องทำลายข้อมูลที่จัดเก็บไว้ในแฟ้มเก็บถาวร แต่ไม่มีกรณีใดๆที่นำบทบัญญัติดังกล่าวมาใช้อย่างชัดเจนตั้งแต่กฎหมายนี้มีผลบังคับใช้มาในปี 2560

ประกาศกระทรวงดีอีเอสอีกฉบับในเดือนกรกฎาคม 2560 ได้ปรับแก้เรื่องความรับผิดของผู้ให้บริการในฐานะสื่อกลางเพิ่มเติม84 ประกาศฉบับนี้ได้จัดตั้งระบบการร้องเรียนเพื่อให้ผู้ใช้สามารถรายงานเกี่ยวกับเนื้อหาที่ถูกแบนได้และยังเพื่อสร้างแรงจูงใจให้ตัวกลางจัดการตอบรับข้อร้องเรียนทั้งหมดเพื่อหลีกเลี่ยงการรับผิดใดๆ หลังจากได้รับการแจ้งเตือนแล้ว สื่อกลางต้องนำเนื้อหาที่ได้รับแจ้งออกภายใน 7 วันสำหรับข้อมูลที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นเท็จหรือบิดเบือน, ภายใน 3 วันสำหรับเนื้อหาที่ถูกกล่าวหาว่าอนาจาร และภายใน 24 ชั่วโมงสำหรับกรณีที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นภัยต่อความมั่นคงแห่งชาติ ไม่ปรากฎกระบวนการสำหรับสื่อกลางในการประเมินข้อร้องเรียนอย่างอิสระ อีกทั้งเจ้าของเนื้อหายังต้องรับภาระอันหนักหน่วง หากต้องการโต้แย้งการลบเนื้อหา เจ้าของจะต้องยื่นร้องทุกข์กับตำรวจก่อน จากนั้นจึงส่งคำร้องดังกล่าวไปยังสื่อกลางซึ่งจะมีอำนาจสิ้นสุดในการตัดสินใจ ทั้งตัวบริษัทและเจ้าของเนื้อหาซึ่งไม่ปฏิบัติตามจะต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี

การกำหนดกรอบเวลา 24 ชั่วโมงสำหรับการลบข้อมูลซึ่งเกี่ยวข้องกับความมั่นคงแห่งชาติภายใต้ประกาศฉบับนี้นั้น ถือเป็นการเพิกเฉยต่อคำพิพากษาของศาลในปี 2556 ที่เคยระบุไว้ว่าช่วงเวลา 11 วันถือว่าเป็นปริมาณเวลาที่เหมาะสมสำหรับการลบเนื้อหาเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งชาติ85 นอกจากนี้ ประกาศนี้ยังบังคับให้สื่อกลางทำหน้าที่บ่งชี้ด้วยตนเองว่าเนื้อหาต่างๆนั้นชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ ซึ่งอาจทำให้สื่อกลางต้องลบเนื้อหาใดก็ตามที่คิดว่าอาจนำไปสู่การฟ้องร้องดำเนินคดีได้ในที่สุด โดยยึดมั่นเรื่องการปกป้องตนเองเป็นหลักเหนือกว่าสิทธิของประชาชนในการได้รับรู้ข้อมูลข่าวสาร สื่อกลางบางรายมีมุมมองต่อประกาศกระทรวงดีอีเอสฉบับนี้ในเชิงบวกแต่อยู่ในความระมัดระวัง โดยเฉพาะในด้านของกระบวนการที่ชัดเจนและมาตรการบรรเทาภาระในการต้องเฝ้าระวังและลบเนื้อหาในเชิงรุก อย่างไรก็ตาม จวบจนถึงปัจจุบันยังไม่ปรากฏคดีใดๆที่เกี่ยวกับการบังคับใช้ประกาศฉบับนี้

ในเดือนกันยายน 2563 หลังจากช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม กระทรวงดีอีเอสได้ดำเนินคดีต่อทวิตเตอร์และเฟสบุ๊คเพราะไม่ยอมปฏิบัติตามคำร้องขอให้ลบเนื้อหา86

ข4: นักข่าวออนไลน์ นักวิจารณ์ หรือผู้ใช้ทั่วไปต้องเซ็นเซอร์ตนเองหรือไม่ (0–4 คะแนน) (1/4)

บรรยากาศทางการเมืองของประเทศไทยซึ่งถูกควบคุมจำกัดนั้น พลอยส่งเสริมให้เกิดการเซ็นเซอร์ตนเองในโลกออนไลน์ การลงโทษทางกฎหมายถูกนำมาใช้บ่อยครั้งสำหรับการกระทำ เช่น การวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลหรือภาคธุรกิจบนเฟสบุ๊คและทวิตเตอร์ เป็นต้น (ดู ค3) รัฐบาลยังประกาศให้รู้โดยทั่วกันว่ากำลังติดตามเฝ้าดูโซเชียลมีเดียเพื่อควบคุมการแสดงออกทางการเมือง87 และข่มขู่ซ้ำๆเกี่ยวกับผลที่จะตามมาหากแชร์ข้อมูลในลักษณะดังกล่าว ยกตัวอย่างเช่น ในปี 2563 ภาครัฐได้ข่มขู่ว่าจะจำคุกผู้ที่แชร์ข้อมูลซึ่งถูกมองว่าไม่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคระบาดโควิด-19 แม้กระทั่งในวันเมษาหน้าโง่ (April Fools’ Day) 88 ผู้ใช้ที่แสดงออกความคิดเห็นต่างต้องเผชิญกับการคุกคามทางออนไลน์และการขู่เข็ญ หรือถูกนำข้อมูลส่วนตัวไปแชร์และขุดคุ้ยชีวิตส่วนตัว (ดู ค7) การล้างแค้นเอาคืนในลักษณะนี้สามารถส่งผลกระทบต่อเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น (chilling effect) ซึ่งจะกระตุ้นให้เกิดการเซ็นเซอร์ตนเองในโลกออนไลน์

ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตชาวไทยส่วนใหญ่เซ็นเซอร์ตนเองในแพลตฟอร์มสาธารณะเมื่อพูดคุยเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์เนื่องด้วยกฎหมายห้ามหมิ่นพระบรมเดชานุภาพซึ่งมีโทษฐานร้ายแรงของประเทศไทย (ดู ค2) เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2562 มีข่าวลือหว่อนว่าพรรคฝ่ายค้าน ไทยรักษาชาติ จะเสนอพระนามของทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ผู้เป็นพระโสทรเชษฐภคินีของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในฐานะผู้ลงสมัครรับเลือกเป็นนายกรัฐมนตรีก่อนการเลือกตั้ง ผู้ใช้ได้เพียงแต่พูดคุยแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับเหตุการณ์นี้ในบทสนทนาส่วนตัวทางออนไลน์ เช่น ผ่านกลุ่มเฟสบุ๊คและไลน์แบบปิด และไม่มีการพูดคุยในแพลตฟอร์มสาธารณะ ช่องข่าวประเทศไทยและนักข่าวก็หลีกเลี่ยงการรายงานข่าวนี้เช่นกัน ช่องข่าวในประเทศได้เพียงแต่รายงานเรื่องนี้ หลังจากมีการประกาศการลงสมัครรับตำแหน่งของทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี อย่างเป็นทางการ โดยสามารถคาดเดาได้ว่าเป็นการละเว้นเพื่อหลีกเลี่ยงการละเมิดกฎหมายห้ามหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ89

อย่างไรก็ดี ในช่วงระหว่างปลายปี 2562 และต้นปี 2563 ปรากฏการใช้แฮชแท็กจำนวนมากอย่างแพร่หลายเพื่อตั้งคำถามต่อสถาบันพระมหากษัตริย์บนทวิตเตอร์90 รวมไปถึงแฮชแท็กที่วิพากษ์วิจารณ์การปิดเส้นทางการเดินถนนเนื่องจากขบวนเสด็จ แฮชแท็กอีกอันหนึ่งเป็นการตอบโต้ประเด็นที่พระมหากษัตริย์มิให้ความสนับสนุนด้วยกำลังใจหรือเงินทุนในขณะที่ประเด็นกำลังตกอยู่ในสถานการณ์ลำบากเนื่องจากโรคระบาด โดยแฮชแท็กนี้ได้รับการแชร์ไปทั่วกว่า 1.2 ล้านครั้งภายใน 24 ชั่วโมง แม้มิได้จัดการกับเรื่องนี้โดยตรง พุทธิพงษ์ ปุณณกันต์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ตอบโต้โดยการเตือนประชาชนไม่ให้ละเมิดกฎหมายผ่านช่องทางออนไลน์ด้วยการโพสต์ลงทวิตเตอร์ พร้อมแนบรูปกุญแจมือไว้ในโพสต์91

ข5: แหล่งข้อมูลในโลกออนไลน์ถูกควบคุมหรือบงการโดยรัฐบาลหรือตัวแสดงอื่นๆที่มีอำนาจเพื่อผลักดันผลประโยชน์ทางการเมืองบางประการหรือไม่ (0–4 คะแนน) (1/4)

โฆษณาชวนเชื่อ ข้อมูลเท็จ และการบงการเนื้อหาในโลกออนไลน์ถือว่าค่อนข้างพบเห็นได้เป็นปกติในประเทศไทย โดยมีคนเชื่อกันว่าองค์กรภาครัฐและพรรคการเมืองบางพรรคเป็นผู้ดำเนินการเผยแพร่ด้วยวิธีการหลากหลายเพื่อพุ่งเป้าโจมตีฝ่ายค้าน นักปกป้องสิทธิมนุษยชน และประชาชนบางกลุ่ม ความพยายามของทางการในการกำจัดข้อมูลเท็จนั้นถูกกล่าวหาว่าเลือกปฏิบัติ เนื่องจากอนุญาตให้ฝ่ายที่สนับสนุนรัฐบาลเผยแพร่ข้อมูลลักษณะนี้โดยมีภูมิคุ้มกันจากความรับผิด

เนื้อหาในโลกออนไลน์ที่ถูกบงการ เป็นเท็จ และนำไปสู่ความเข้าใจผิดๆ มีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างพรั่งพรูระหว่างช่วงการเลือกตั้งในปี 2562 เนื้อหาดังกล่าวส่วนใหญ่จะมุ่งทำลายชื่อเสียงของพรรคฝ่ายค้านและบุคคลที่มีชื่อเสียงโดดเด่น เช่น ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ อดีตหัวหน้าพรรค“อนาคตใหม่” (อนค.) ซึ่งเป็นพรรคการเมืองที่มีอุดมการณ์ก้าวหน้า และผู้ลงสมัครแข่งขันเข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีจากพรรคดังกล่าว เป็นต้น รายงานของสถาบันอินเทอร์เน็ตประจำมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดในเดือนกันยายน ปี 2562 ระบุว่าประเทศไทยมี “กองทัพไซเบอร์” ที่ปฏิบัติการร่วมกันอย่างพร้อมเพรียง โดยมีสมาชิกเป็นเจ้าหน้าที่รับจ้างเต็มเวลาที่ได้รับการจ้างวานให้บงการพื้นที่ของข้อมูลต่างๆ ในนามของรัฐบาลหรือพรรคการเมือง92 รายงานฉบับนี้พบหลักฐานว่าทีมเหล่านี้ได้รับการฝึกอบรมอย่างเป็นทางการและทำงานเพื่อสนับสนุนแนวคิดที่เป็นที่ต้องการมากกว่า โจมตีคู่แข่งทางการเมือง และปราบปรามเนื้อหาที่มีลักษณะวิพากษ์

บัญชีปลอมในประเทศไทย ซึ่งอาจถูกสร้างขึ้นโดยอัตโนมัติหรือควบคุมโดยมนุษย์ ส่วนใหญ่มักจะควบคุมบงการเนื้อหาในเฟสบุ๊คและทวิตเตอร์ เว็บไซต์ เพจเฟสบุ๊ค และช่องข่าวบางช่องที่เผยแพร่เนื้อหาเท็จและเอกสารปลอมระหว่างการเลือกตั้งปี 2562 มีความเชื่อมโยงกับบริษัท นิวส์ เน็ตเวิร์ค คอร์ปอเรชั่น จำกัด (NNC) 93 ซึ่งมีอดีตประธานเป็นสมาชิกของคสช. เพียงไม่กี่วันก่อนการเลือกตั้ง มีคลิปเสียงปริศนาถูกเผยแพร่ตามโซเชียลมีเดีย โดยตั้งใจระบุว่าธนาธรได้ร่วมสมคบคิดกับอดีตนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตรซึ่งอยู่ระหว่างการลี้ภัย ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตได้ดำเนินการพิสูจน์แล้วว่าคลิปเสียงดังกล่าวถูกตัดต่อขึ้น หลังจากคลิปถูกเผยแพร่ออกอากาศผ่านช่องเนชั่นทีวี ซึ่งเป็นช่องที่สนับสนุนคสช.และอยู่ภายใต้บริษัท NNC94

ในเดือนกุมภาพันธ์ 2563 พรรค “ก้าวไกล” ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านที่สานต่องานของพรรคอนาคตใหม่ที่ถูกศาลรัฐธรรมนูญสั่งให้ยุบตัวลงภายในเดือนเดียวกันนั้น กล่าวหารัฐบาลว่าได้ดำเนินปฏิบัติการเชิงข่าวสารในโลกออนไลน์ โดยใช้งบประมาณของกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) อันเป็นปีกด้านการเมืองของกองทัพไทยที่อยู่ภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรี95 มีรายงานว่าการรณรงค์ป้ายสีในลักษณะนี้ใช้บัญชีออนไลน์ในการคุกคามและสร้างความเสียหายทางชื่อเสียงแก่ฝ่ายค้าน นักปกป้องสิทธิมนุษยชน และนักกิจกรรมเคลื่อนไหว รวมถึงผู้ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการสันติภาพในภาคใต้ของประเทศไทย ข้อมูลที่ได้รับการรายงานยังเน้นย้ำถึงบล็อกออนไลน์อันน่าสงสัยซึ่งแชร์ข้อมูลด้วยความมุ่งหมายในการเพิ่มความเกลียดชังระหว่างชาวพุทธและชาวมุสลิม96 หลักฐานที่บ่งชี้ถึงการรณรงค์ป้ายสีนี้ประกอบไปด้วยเอกสารทางการของกอ.รมน. วีดีโอให้สัมภาษณ์ของผู้อ้างตนเป็นอดีตเจ้าหน้าที่ และบันทึกบทสนทนาจากกลุ่มไลน์ซึ่งมีการสนทนาเกี่ยวกับการใช้บัญชีโซเชียลมีเดียที่ถูกปลอมขึ้นมาเพื่อพุ่งเป้าโจมตีคนที่วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล97 กอ.รมน. ยอมรับว่าเอกสารซึ่งสนับสนุนข้อกล่าวหาเหล่านี้เป็นของจริง แต่กล่าวอ้างว่าปฏิบัติการดังกล่าวเป็นเพียงการทำงานเชิงประชาสัมพันธ์ที่มีเป้าหมายในการจัดการปัญหาข่าวปลอม98

ในเดือนพฤศจิกายน 2562 กระทรวงดีอีเอสได้จัดตั้งศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมขึ้นเพื่อกำจัดข้อมูลอันเป็นเท็จและนำไปสู่ความเข้าใจผิด ซึ่งละเมิดพ.ร.บ. คอมฯ โดยเฉพาะมาตรา 14(2) และ 14(3) (ดู ค2)99 ศูนย์นี้มีเจ้าหน้าที่กว่า 30 คนและมีขอบเขตการทำงานอันกว้างขวางในการตรวจสอบข้อมูล ซึ่งครอบคลุมไปถึงข้อมูลเกี่ยวกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ เศรษฐกิจ ผลิตภัณฑ์ด้านสุขภาพ สินค้าเถื่อน นโยบายรัฐบาล และเนื้อหาประเภทอื่นๆซึ่งส่งผลกระทบต่อ “ความสงบและความเรียบร้อย ศีลธรรมอันดี และความมั่นคงแห่งชาติ”100 อีกทั้งศูนย์นี้ยังมีพนักงานที่มาจากรัฐวิสาหกิจด้านโทรคมนาคมอย่าง TOT และ CAT Telecom อีกด้วย101 นอกจากการชี้ระบุข้อมูลซึ่งสามารถสร้างความเข้าใจผิดหรือความเสียหายต่อภายลักษณ์ของประเทศแล้ว ศูนย์แห่งนี้ยังทำหน้าที่ในการเผยแพร่ข้อมูลที่ถูกมองว่าช่วย “แก้ไข” สิ่งเหล่านั้นผ่านเว็บไซต์ บัญชีโซเชียลมีเดีย (รวมไปถึงบัญชีไลน์ทางการ) ของศูนย์ และช่องทางข่าวต่างๆ102

ผู้สังเกตการณ์บางราย รวมไปถึงแกนนำพรรคอนค. ได้ตั้งข้อสังเกตว่ารัฐบาลมิได้ทำงานเพื่อกำจัดข้อมูลอันเป็นเท็จที่พุ่งเป้าโจมตีพรรคฝ่ายค้าน103 ในทางกลับกัน ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมได้พุ่งเป้าจัดการกับผู้ใช้ที่โพสต์เนื้อหาวิพากษ์วิจารณ์ผู้มีอำนาจแทน (ดู ค3) ในช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม มีตัวอย่างของการตีตราอย่างไม่ถูกต้องแม่นยำในการชี้ระบุข้อมูลอันเป็นเท็จหรือสามารถนำไปสู่ความเข้าใจผิด เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563 ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมได้ระบุว่ารายงานของ “ข่าวสด” มีข้อมูลเท็จ บทความข่าวนี้เขียนถึงนโยบายของรัฐบาลเกี่ยวกับการกักตัวสำหรับผู้ที่เดินทางกลับมาจากสหราชอาณาจักรในช่วงการระบาดของโรคโควิด-19 โดยอ้างอิงถึงข้อมูลที่ได้รับมาจากเพจเฟสบุ๊คของสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงลอนดอน104 ศูนย์แห่งนี้ได้ชี้แจงเพิ่มเติมในภายหลังว่ามีความผิดพลาดในกระบวนการทำงาน จึงทำให้บทความดังกล่าวถูกชี้ระบุว่ามีข้อมูลเท็จแม้จะไม่เป็นความจริง

ข6: มีข้อจำกัดทางเศรษฐกิจหรือกลไกการกำกับดูแลซึ่งส่งผลในทางลบต่อความสามารถของผู้ใช้ในการเผยแพร่ข้อมูลออนไลน์หรือไม่ (0–3 คะแนน) (2/3)

สื่อจำนวนมากเผชิญความยากลำบากในการหารายได้จากค่าโฆษณาเพื่อค้ำจุนตนเอง ส่งผลให้เกิดข้อจำกัดสำหรับสื่อเหล่านี้ในการเผยแพร่เนื้อหาที่หลากหลาย มีการเผยแพร่ร่างพระราชบัญญัติในช่วงระยะเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม โดยเป็นกฎหมายที่กำหนดโทษปรับเงินจำนวนมากสำหรับการละเมิดฝ่าฝืนจริยธรรม ซึ่งอาจลดทอนจำกัดทรัพยากรของสื่อเหล่านี้มากยิ่งขึ้นกว่าเดิม อีกทั้ง ร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้ยังได้ใช้คำพูดในลักษณะที่ชักจูงให้สื่อต่างๆ ไปขึ้นทะเบียนกับภาครัฐอีกด้วย

ร่างกฎหมายดังกล่าว หรือ พระราชบัญญัติการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ ส่งเสริมจริยธรรมและมาตรฐานวิชาชีพสื่อมวลชน ได้รับการเสนอขึ้นมาในฐานะกฎหมายเพื่อปฏิรูปสื่อในตอนต้น คณะรัฐมนตรีอนุมัติกฎหมายในเดือนธันวาคม 2561105 ในขณะนี้กระบวนการยังคงค้างอยู่ในขั้นตอนการพิจารณาของวุฒิสภาในช่วงเดือนมกราคม 2563106 และยังคงไม่ผ่านจวบจนถึงช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม กฎหมายนี้จะจัดตั้งให้มีสภาวิชาชีพสื่อมวลชน ซึ่งต้องรับผิดชอบด้านการออกแนวทางปฏิบัติเพื่อกำกับดูแลการทำงานของนักข่าวและสื่อมวลชน107 สภาวิชาชีพแห่งนี้ยังมีอำนาจในการพิจารณาข้อร้องเรียนและสามารถสั่งปรับเงินองค์กรซึ่งทำหน้าเป็นสื่อในทางกฎหมายเป็นจำนวนอย่างน้อย 1,000 บาท (33 ดอลลาร์สหรัฐ) ต่อวัน หรือปรับนักข่าวรายบุคคลอย่างน้อย 100 บาท (3 ดอลลาร์สหรัฐ) ต่อวันได้ ร่างพระราชบัญญัติยังระบุนิยามของ “สื่อ” ไว้อย่างคลุมเครือ โดยสามารถตีความให้หมายรวมถึงเพจโซเชียลมีเดียและใครก็ตามที่เผยแพร่เนื้อหาเป็นประจำให้กับผู้เสพเนื้อหาในวงกว้าง108 ร่างฉบับนี้ให้อำนาจแก่รัฐมนตรีในการบังคับใช้กฎหมาย ซึ่งรวมไปถึงการออกประกาศกระทรวงต่างๆ

ก่อนหน้านี้ กสทช.ได้แสดงถึงเจตจำนงค์ในการตรวจสอบปริมาณรายได้จากการโฆษณาที่สื่อดิจิทัลได้รับเมื่อเปรียบเทียบกับสื่อรูปแบบดั้งเดิม 109 และการใช้งานโครงสร้างพื้นฐานทางเครือข่ายของบริษัทโทรคมนาคมโดยสื่อเหล่านี้ ในเดือนเมษายน 2562 หลังจากได้รับคำวิพากษ์วิจารณ์จากผู้ใช้และผู้เชี่ยวชาญหลายคน กสทช.ได้ยกเลิกแผนการที่จะเก็บภาษีจากธุรกิจที่ให้บริการอินเทอร์เน็ตบนโครงข่ายโทรคมนาคม (Over The Top – OTT) ซึ่งจะเป็นการเก็บค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมโดยกำหนดมูลค่าผ่านปริมาณแบนด์วิดท์ที่ใช้ไป 110 อย่างไรก็ดี พระราชบัญญัติที่เข้ารับการพิจารณาในสภาเมื่อเดือนมิถุนายน 2563 กลับตั้งข้อบังคับให้ผู้ให้บริการทางดิจิทัลจากต่างชาติต้องจ่ายภาษีมูลค่าเพิ่มร้อยละ 7 จากรายได้ ในกรณีที่ธุรกิจดังกล่าวมีรายได้สูงกว่า 1.8 ล้านบาท (59,500 ดอลลาร์) ต่อปี111

ในลักษณะใกล้เคียงกัน กระทรวงดีอีเอสได้พูดคุยแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับการพัฒนาแนวทางปฏิบัติในการกำกับดูแลธุรกิจที่ให้บริการอินเทอร์เน็ตบนโครงข่ายโทรคมนาคมในกลุ่มประเทศสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ณ งานการประชุมสภาหน่วยงานกำกับดูแลกิจการโทรคมนาคมแห่งอาเซียนประจำปี 2562 112 แนวทางปฏิบัติเหล่านี้ ซึ่งคาดว่าจะจัดทำเสร็จภายในปี 2563113 จะมีการระบุให้เก็บภาษีเงินได้ในประเทศสมาชิกอาเซียนทุกประเทศ และสร้างศูนย์แห่งใหม่ขึ้นสำหรับการควบคุมดูแลและกลั่นกรองเนื้อหา114

ข7: ภูมิทัศน์ด้านสารสนเทศในโลกออนไลน์ขาดความหลากหลายหรือไม่ (0–4 คะแนน) (2/4)

การเปลี่ยนแปลงคะแนน: คะแนนข้างต้นเพิ่มขึ้นจาก 1 เป็น 2 เนื่องจากมีการเพิ่มขึ้นของเนื้อหาที่หลากหลายในระดับพอประมาณในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ซึ่งรวมไปถึงเนื้อหาในสื่อข่าวต่างๆ และในโซเชียลมีเดียด้วย

มุมมองอันหลากหลายซึ่งสามารถพบเห็นได้ในโลกออนไลน์ ยังคงถูกจำกัดด้วยกฎหมาย นโยบาย และแนวทางปฏิบัติอันกดขี่ โดยรวมไปถึงส่วนที่พุ่งเป้าไปที่การควบคุมเนื้อหาออนไลน์ ลบเนื้อหาต่างๆ สร้างข้อจำกัดทางเศรษฐกิจ และการเซ็นเซอร์ตนเอง (ดู ข2, ข4, ข6, และ ค3). อย่างไรก็ดี โซเชียลเน็ตเวิร์คและสื่อดิจิทัลได้เปิดโอกาสให้มีการแชร์ข้อมูลซึ่งปกติอาจถูกจำกัดการเผยแพร่ในสื่อดั้งเดิม และประเทศไทยก็มีบรรยากาศในโซเชียลมีเดียที่ค่อนข้างครึกครึ้น

รายงาน “ดิจิทัล 2020” ซึ่งจัดทำโดย วีอาร์โซเชียล (We Are Social) บริษัทด้านครีเอทีฟ และฮูทสวีท (Hootsuite) แพลตฟอร์มจัดการโซเชียลมีเดีย ชี้ให้เห็นว่าประเทศไทยมีผู้ใช้โซเชียลมีเดียประมาณ 52 ล้านคนในช่วงเวลาปลายปี 2562 แพลตฟอร์มที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในปีนั้นคือเฟสบุ๊ค ตามมาด้วยยูทูป ไลน์ และอินสตาแกรม 115 เนื่องด้วยมีการจำกัดเสรีภาพในการแสดงออกและเสรีภาพในการชุมนุมและการสมาคมนอกโลกออนไลน์ กลุ่มองค์กรภาคประชาสังคม นักกิจกรรมเคลื่อนไหว และเยาวชนผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่สนใจมีส่วนร่วมทางการเมืองจึงหันมาใช้โซเชียลมีเดียเป็นช่องทางในการแสดงความคิดเห็นและแสวงหาผู้ร่วมสนับสนุนประชาธิปไตยและสิทธิมนุษยชน116

สำนักข่าวซินหัว ซึ่งดำเนินกิจการโดยสาธารณรัฐประชาชนจีน ได้มีความร่วมมือในการแบ่งปันข้อมูลข่าวสารกับกลุ่มสื่อมวลชนไทยหลายกลุ่ม เช่น วอยซ์ ออนไลน์, ผู้จัดการออนไลน์, สนุก, มติชน กรุ๊ป, และสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย (สทท.) ซึ่งเป็นหน่วยงานประชาสัมพันธ์ของรัฐ เป็นต้น ซินหัวแปลบทความเป็นภาษาไทยเพื่อเผยแพร่ในเว็บไซต์ขององค์กรภาคี เพื่อขยายฐานการเข้าถึงรายงานข่าวของสาธารณรัฐประชาชนจีน โดยอาจนำไปสู่การจำกัดความหลากหลายของเนื้อหาได้ 117 ทั้งนี้ ระดับอิทธิพลของรายงานข่าวเหล่านี้ต่อผู้บริโภคข่าวในประเทศไทยยังคงไม่ปรากฏอย่างชัดเจน

ข8: เงื่อนไขต่างๆเป็นอุปสรรคต่อผู้ใช้ในการเคลื่อนไหว จัดตั้งชุมชน และรณรงค์โดยเฉพาะในประเด็นการเมืองและสังคมหรือไม่ (0–6 คะแนน) (3/6)

โซเชียลมีเดีย แอปพลิเคชั่นสำหรับส่งข้อความ และเว็บรณรงค์ออนไลน์เป็นที่สามารถเข้าถึงได้และเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวทางดิจิทัล แม้ว่าจะต้องเสี่ยงต่อการถูกดำเนินคดีทางอาญาและการคุกคามแบบพุ่งเป้าหรือความรุนแรงที่คอยขัดขวางการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวดังกล่าวในทางปฏิบัติ (ดู ค3 และ ค7)

ตามปกติแล้ว การพูดคุยแลกเปลี่ยนในโลกออนไลน์และการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวทางดิจิทัลที่เกี่ยวข้องกับสถาบันพระมหากษัตริย์ เป็นสิ่งที่ไม่สามารถพบเห็นได้บ่อยนัก (ดู ข4) แม้กระนั้น หลังจากช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม ระหว่างช่วงต้นเดือนกุมภาพันธ์ 2563 จนถึงเดือนสิงหาคม 2563 การชุมนุมประท้วงมีผู้นำนักศึกษาที่เรียกร้องให้มีการปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ โซเชียลมีเดียแพลตฟอร์มถือเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับการจัดตั้งและเคลื่อนไหวของการชุมนุมต่างๆ (ดู ข2)118 ยกตัวอย่างเช่น แฮชแท็กซึ่งแปลว่า “ถ้าการเมืองดี” ได้ขึ้นติดเทรนด์ในทวิตเตอร์ ได้กระตุ้นให้เกิดการพูดคุยแลกเปลี่ยนว่าการเมืองควรเป็นอย่างไรในประเทศนี้ หากสถาการณ์ทางการเมืองมั่นคงและเป็นประชาธิปไตยมากกว่านี้119

การบังคับให้วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ นักกิจกรรมเคลื่อนไหว ต้องสูญหายไปในประเทศกัมพูชาเมื่อเดือนมิถุนายน 2563 ส่งผลให้การเคลื่อนไหวทางออนไลน์ขยายตัวขึ้น โดยเฉพาะในหมู่คนรุ่นใหม่ ผ่านการใช้แฮชแท็ก #SaveWanchalearm ซึ่งยังคงได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายแม้ในช่วงกว่าหนึ่งเดือนให้หลัง120

นอกจากนี้ ผู้ใช้ยังใช้เว็บ change.org อย่างค่อนข้างแข็งขัน ในช่วงต้นปี 2562 กว่า 70,000 คนได้ลงชื่อรณรงค์เรียกร้องให้รัฐบาลได้ปฏิเสธคำขอจากรัฐบาลบาห์เรนให้ส่งตัวฮาคีม อัล-อาไรบี นักฟุตบอลชาวบาห์เรนผู้ที่อยู่ระหว่างการลี้ภัยทางการเมืองในประเทศออสเตรเลีย ให้กลับไปยังประเทศบาห์เรน121

ในช่วงระหว่างการหาเสียงก่อนการเลือกตั้งในปี 2562 กฎระเบียบอันคลุมเครือและมีข้อจำกัด ซึ่งบังคับใช้โดยกกต. ได้จำกัดขอบข่ายการใช้เครื่องมือทางดิจิทัลเพื่อเคลื่อนไหวทางการเมือง122 กฎเหล่านี้บังคับให้พรรคการเมืองต้องแจ้งกกต. ว่าจะเผยแพร่เนื้อหาใดและเมื่อไหร่ นอกจากนี้ กกต. ยังจำกัดประเภทของเนื้อหาที่สามารถโพสต์ในโซเชียลมีเดียได้ โดยอนุญาตให้โพสต์เพียงแค่ชื่อ รูปภาพ พรรคการเมืองที่สังกัด โลโก้พรรค แพลตฟอร์มด้านนโยบาย สโลแกน และข้อมูลประวัติส่วนตัวของผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งเท่านั้น พรรคการเมืองและผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งไม่สามารถกดไลค์หรือแชร์เนื้อหาเกี่ยวกับผู้ลงสมัครรายอื่นในลักษณะที่เป็นการหมิ่นประมาทหรือมีข้อมูลเท็จ การละเมิดกฎมีโทษจำคุกสูงสุด 6 เดือน โทษปรับไม่เกิน 10,000 บาท (330 ดอลลาร์สหรัฐ) หรือทั้งคู่123 ผู้ลงสมัครบางคน เช่น สุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ ผู้เข้าชิงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ได้จัดการปัญหานี้ด้วยการปิดเพจเฟสบุ๊คเพื่อหลีกเลี่ยงการถูกลงโทษ124 หลังจากการเลือกตั้ง ในเดือนเมษายน 2562 กกต. ได้ฟ้องร้องนักกิจกรรมเคลื่อนไหวในข้อหาหมิ่นประมาทด้วยเหตุที่ไปข้องเกี่ยวกับการรณรงค์ในเว็บ change.org125 หน้าเว็บดังกล่าวได้กล่าวหาคณะกรรมการว่าฉ้อโกงและตั้งคำถามเกี่ยวกับการกระทำของกรรมการบางคน โดยในที่สุดสามารถรวบรวมลายเซ็นได้ 865,000 ลายเซ็น126

ค. การละเมิดสิทธิของผู้ใช้

ยังคงมีรายงานเรื่องการบังคับให้นักกิจกรรมเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยและต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์สูญหายไปในประเทศเพื่อนบ้าน ในขณะเดียวกันประชาชนในประเทศไทยยังต้องเผชิญกับความรุนแรงทางกายภาพและการขู่เข็ญเพราะกิจกรรมทางออนไลน์ ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตยังคงถูกดำเนินคดีและจำคุกเนื่องจากการแสดงออกในโลกออนไลน์ระหว่างช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม บทบัญญัติต่างๆในช่วงสถานการณ์ฉุกเฉินระหว่างการระบาดของโควิด-19 ได้จำกัดเสรีภาพในการแสดงออกและถูกใช้เพื่อจับกุมประชาชนหลายคนจากการโพสต์ในโซเชียลมีเดีย

ค1: รัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่นๆ ล้มเหลวในการคุ้มครองสิทธิ เช่น เสรีภาพในการแสดงออก การเข้าถึงข้อมูล และเสรีภาพสื่อ ซึ่งรวมไปถึงในพื้นที่อินเทอร์เน็ต หรือไม่ และกฎหมายเหล่านี้ถูกบังคับใช้โดยฝ่ายตุลาการที่ขาดความเป็นอิสระหรือไม่ (0–6 คะแนน) (0/6)

การเปลี่ยนแปลงคะแนน: คะแนนข้างต้นลดลงจาก 1 เป็น 0 เนื่องจากการจำกัดเสรีภาพในการแสดงออกและเสรีภาพสื่อในทางออนไลน์ซึ่งเกี่ยวข้องกับโรคระบาดภายใต้พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน และเนื่องจากความไม่เป็นอิสระของฝ่ายตุลาการ

รัฐธรรมนูญซึ่งร่างขึ้นโดยรัฐบาลทหารหลังจากการรัฐประหารปี 2557 เริ่มมีผลบังคับใช้ในเดือนเมษายน 2560 ซึ่งนับเป็นเวลาหลายเดือนหลังจากที่ได้รับการอนุมัติจากประชามติในระดับชาติซึ่งถูกควบคุมอย่างแน่นหนา รัฐธรรมนูญฉบับนี้เข้ามาบังคับใช้แทนที่รัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว โดยรัฐบาลทหารเป็นผู้นำเข้ามาใช้เช่นกัน ทั้งนี้ มาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวปี 2557 ซึ่งให้อำนาจคสช. อย่างที่ไม่ต้องได้รับการตรวจสอบ สำหรับการออกคำสั่งด้านนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการ โดยไม่ต้องมีความรับผิดชอบใดๆ ก็ยังคงมีผลบังคับใช้อยู่จนกระทั่งรัฐบาลใหม่ภายใต้การนำของประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีที่ดำรงตำแหน่งอยู่ เริ่มเข้ามาปฏิบัติหน้าที่ในเดือนกรกฎาคม 2562 หลังจากการเลือกตั้งในเดือนมีนาคมของปีนั้น127

รัฐธรรมนูญปี 2560 ได้รับรองสิทธิขั้นพื้นฐาน แต่มาตรา 25 ได้ระบุเงื่อนไขไว้ว่าสิทธิและเสรีภาพทั้งปวงได้รับการรับประกัน “ตราบที่มิได้ถูกห้ามไว้ในรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่นๆ” และการใช้สิทธิเหล่านั้นต้องไม่เป็นอันตรายต่อความมั่นคงของรัฐ ความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน และไม่ละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น

ในช่วงวาระ 4 ปีครึ่งของคสช. รัฐบาลที่ได้รับการแต่งตั้งขึ้นมาได้ผ่านกฎหมายจำนวนมากเพื่อผนึกกำลังของคสช. โดยมีกฎหมายจำนวนมากลดประสิทธิภาพและความโปร่งใสขององค์กรกำกับดูแลและหน่วยงานรัฐบาลที่เป็นอิสระในนามของการ “ปฏิรูป” ระบบราชการและสื่อ

พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 จำกัดทั้งเสรีภาพในการแสดงออกในโลกออนไลน์และเสรีภาพสื่อ พระราชกำหนด ซึ่งถูกประกาศใช้ในเดือนมีนาคม 2563 เพื่อรับมือกับโรคระบาดโควิด-19 ได้ให้อำนาจที่กว้างขวางมากขึ้นแก่เจ้าหน้าที่ในการดำเนินการจัดการผู้ใช้ที่เผยแพร่เนื้อหาออนไลน์ที่ถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามความมั่นคงของรัฐ ความสงบและความเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน และเนื้อหาที่นับว่าเป็น “เจตนาบิดเบือนข้อมูลข่าวสารอันทำให้เกิดความเข้าใจผิด”128 กฎหมายฉบับนี้บัญญัติโทษทางอาญาไว้และอนุญาตให้ภาครัฐออกคำสั่งแก่นักข่าว องค์กรสื่อ และกลุ่มสื่อ เพื่อ “แก้ไข” รายงานข่าวสารที่ภาครัฐมองว่าไม่ถูกต้อง (ดู ค2)

ฝ่ายตุลาการของประเทศไทยเป็นอิสระภายใต้รัฐธรรมนูญ แต่ในทางปฏิบัติ ศาลต้องเผชิญกับการตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของการเมืองและการทุจริตฉ้อโกง และมักล้มเหลวในการปกป้องเสรีภาพในการแสดงออก ยกตัวอย่างเช่น ศาลรัฐธรรมนูญได้เรียกตัวผู้ใช้ซึ่งโพสต์เนื้อหาที่วิพากษ์ฝ่ายตุลาการในโลกออนไลน์ (ดู ค3)129 ตัวชี้วัดสำคัญซึ่งบ่งชี้ถึงความไม่เป็นอิสระโดยรวมของฝ่ายตุลาการคือ เหตุการณ์ที่ศาลรัฐธรรมนูญได้สั่งยุบพรรคอนาคตใหม่ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563130

ค2: มีกฎหมายที่กำหนดโทษทางอาญาหรือความรับผิดทางแพ่งสำหรับกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์หรือไม่ (0–4 คะแนน) (0/4)

กฎหมายจำนวนมากกำหนดโทษทางอาญาและทางแพ่งอันหนักหนาสำหรับการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์ และตำรวจกับสำนักงานอัยการสูงสุดยังคงดำเนินคดีทางอาญาซึ่งละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐานอย่างชัดเจนระหว่างช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม

กฎหมายพ.ร.บ. คอมฯฉบับแก้ไข ได้รับการอนุมัติในเดือนธันวาคม 2559 และเริ่มมีผลบังคับใช้ในเดือนพฤษภาคม 2560 หนึ่งในบทบัญญัติต่างๆที่ได้รับการแก้ไขคือ มาตรา 14(1) ของร่างกฎหมายฉบับก่อนในปี 2550 ซึ่งห้ามการนำข้อมูลเท็จเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ ผู้เชี่ยวชาญตีความมาตรานี้ว่าเป็นการพูดถึงอาญชากรรมทางเทคนิค เช่น การแฮ็ก เป็นต้น 131 แม้กระนั้น ผู้พิพากษามีความเข้าใจอย่างจำกัดเกี่ยวกับการนำกฎหมายมาใช้ในลักษณะนี้ และมาตรานี้มักถูกนำไปใช้ควบคู่กับโทษฐานหมิ่นประมาทเพื่อลงโทษเอาผิดกับการแสดงออก ผู้สังเกตการณ์กล่าวว่าการตีความนี้ส่งเสริมให้เกิดการดำเนินคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อปิดกั้นการมีส่วนร่วมสาธารณะ (SLAPP) ซึ่งมีเจ้าหน้าที่รัฐและบรรษัทยักษ์ใหญ่ฟ้องร้องดำเนินคดีเพื่อข่มขู่และปิดปากผู้ที่วิพากษ์วิจารณ์ ผู้บัญญัติกฎหมายมุ่งหมายจัดการกับการนำข้อกฎหมายนี้มาใช้ในทางที่ผิดโดยปรับเงื่อนไขให้ไม่สามารถใช้มาตรการนี้ควบคู่ไปกับข้อหาหมิ่นประมาทได้ 132 อย่างไรก็ตาม กฎหมายฉบับแก้ไขยังคงมีถ้อยคำที่มีปัญหา นั่นคือคำว่า ข้อมูลคอมพิวเตอร์ “อันเป็นเท็จ” และเพิ่มเติมคำว่าข้อมูลคอมพิวเตอร์ “ที่บิดเบือน” ดังนั้นจึงยังมีการตีความกฎหมายอย่างผิดๆอยู่ และบุคคลยังคงต้องเผชิญข้อหาต่างๆจากการเผยแพร่ข้อมูลที่ถูกกล่าวอ้างว่าเป็นเท็จในอินเทอร์เน็ต (ดู ค3) งานศึกษาโดยสมาคมนักกฎหมายสิทธิมนุษยชนสรุปไว้ว่า ระหว่างปี 2540 ถึงเดือนพฤษภาคม 2562 กว่าร้อยละ 25.47 ของคดี SLAPP ทั้งหมดเกี่ยวข้องกับการแสดงออกทางออนไลน์133

นอกจากนั้น พ.ร.บ. คอมฯฉบับแก้ไขได้ขยับขยายขอบเขตการเซ็นเซอร์ในช่องทางออนไลน์และปรับกรอบของกฎหมายสำหรับความรับผิดของสื่อกลาง (ดู ข3) ส่วนอื่นๆที่มีปัญหาของพ.ร.บ. คอมฯ เดิมก็ยังไม่ได้รับการแก้ไข รวมไปถึงมาตรา 14(3) ที่ทำกำหนดให้การเผยแพร่เนื้อหาที่ถูกพิจารณาว่า “กระทบกระเทือนความมั่นคงแห่งชาติ” เป็นความผิดทางอาญา

ประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทยได้กำหนดบทลงโทษเพิ่มเติมสำหรับการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์อย่างชอบธรรม (ดู ค3) ยกตัวอย่างเช่น มาตรา 116 ได้ระบุถึงโทษฐานยุยงปลุกปั่นและมาตรา 112 ระบุถึงโทษฐานหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

นายกรัฐมนตรีได้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อรับมือกับโรคระบาดโควิด-19 ตั้งแต่วันที่ 26 มีนาคม 2563134 ข้อกำหนดซึ่งออกมาภายใต้สถานการณ์ฉุกเฉินได้ทำให้การนำเสนอหรือเผยแพร่ข่าวผ่าน “ทางสื่อต่างๆ ซึ่งมีข้อความหรือข่าวสารเกี่ยวกับสถานการณ์โรคติดต่อเชื้อไวรัสโคโรนา (โควิด-19) อันไม่เป็นความจริงและอาจทำให้ประชาชนเกิดความหวาดกลัว หรือเจตนาบิดเบือนข้อมูลข่าวสารดังกล่าวอันทำให้เกิดความเข้าใจผิดในสถานการณ์ฉุกเฉินจนกระทบต่อการดูแลรักษาความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน”135 ผู้ใดที่ฝ่าฝืนสามารถถูกดำเนินคดีด้วยพ.ร.บ. คอมฯ หรือมาตรา 18 ของพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 ซึ่งตั้งเงื่อนไขไว้ว่าผู้ใดที่กระทำความผิดจะต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปีและโทษปรับไม่เกิน 40,000 บาท (1,300 ดอลลาร์สหรัฐ)136 บุคคลจำนวนมากถูกจับกุมและดำเนินคดีด้วยบทบัญญัตินี้ (ดู ค3)

กฎหมายที่ยังคงค้างอยู่ระหว่างการพิจารณาในช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุมนั้นรวมไปถึงร่างพระราชบัญญัติการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ ส่งเสริมจริยธรรมและมาตรฐานวิชาชีพสื่อมวลชน ซึ่งสามารถจำกัดทั้งเสรีภาพสื่อและการแสดงออกในโลกออนไลน์ด้วยวิธีลงโทษช่องที่ละเมิดจริยธรรมสื่อด้วยการปรับเงินไม่เกิน 50,000 บาท (1,700 ดอลลาร์สหรัฐ) ในช่วงต้นปี 2563 ร่างฉบับนี้อยู่ในขั้นตอนการรับฟังความคิดเห็นเพื่อการพิจารณาของวุฒิสภา (ดู ข6)137

ในร่างกฎหมายอีกฉบับสำหรับป้องกันและปราบปรามสิ่งยั่วยุ “พฤติกรรมอันตราย” การผลิตและเผยแพร่ข้อมูลซึ่งถูกพิจารณาว่าสามารถยั่วยุการกระทำทางเพศบางประเภท การกระทำชำเราเด็ก หรือการก่อการร้าย ถือเป็นความผิดที่ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1-7 ปี และปรับไม่เกิน 700,000 บาท (23,000 ดอลลาร์สหรัฐ)138 ร่างกฎหมายดังกล่าวยังคงอยู่ระหว่างการพิจารณาในช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม

ค3: บุคคลต่างๆถูกลงโทษเพราะการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์หรือไม่ (0–6 คะแนน) (1/6)

ภาครัฐยังคงใช้ประโยชน์จากมาตรา 14 ของพ.ร.บ. คอมฯ, ประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายฉบับอื่นๆซึ่งถูกเขียนขึ้นอย่างกว้างๆ เพื่อปิดปากนักการเมืองฝ่ายค้าน นักกิจกรรมเคลื่อนไหว นักปกป้องสิทธิมนุษยชน และกลุ่มองค์กรภาคประชาสังคมระหว่างช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม หน่วยงานที่บังคับใช้กฎหมายได้ใช้ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมและการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อรับมือกับโรคระบาดในการจับกุมผู้ใช้อินเทอร์เน็ต ในเดือนพฤษภาคม 2563 มีการอนุมัติให้จัดตั้งกองตำรวจไซเบอร์ใหม่ซึ่งมีเจ้าหน้าที่กว่า 1,700 คน โดยกองดังกล่าวทำหน้าที่เฝ้าระวังอาชญากรรมทางไซเบอร์อันหมายรวมไปถึงอาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับ “ข่าวปลอม”139

ในเดือนธันวาคม 2562 ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่ชื่อว่า “นที” ถูกตัดสินลงโทษให้จำคุก 3 ปี โดยที่ได้รับการลดโทษเหลือ 2 ปี ในตอนแรก เขาถูกจับเมื่อเดือนกันยายน 2561 ด้วยมาตรา 14(3) และ 14(5) ของพ.ร.บ. คอมฯ และมาตรา 116 ของประมวลกฎหมายอาญาเพราะได้โพสต์ภาพของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 พร้อมคำวิจารณ์บนเฟสบุ๊ค140 เมื่อเดือนเมษายน 2563 นทีได้เสียชีวิตหลังจากการพยายามฆ่าตัวตาย 3 ครั้ง ศาลได้ปฏิเสธข้อถกเถียงของเขาที่ว่าคดีนี้สมควรยกฟ้องเนื่องจากเขาเป็นโรคอารมณ์แปรปรวนสองขั้ว141 เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563 มีบุคคลอีก 26 รายได้รับแจ้งข้อหาภายใต้พ.ร.บ. คอมฯ เพราะได้แชร์โพสต์ในเฟสบุ๊คซึ่งวิพากษ์วิจารณ์นายกรัฐมนตรีและรองนายกรัฐมนตรี ประวิตร วงษ์สุวรรณ142

การจับกุมเนื่องด้วยสิ่งที่ภาครัฐมองว่าเป็น “ข่าวปลอม” ได้มีจำนวนพุ่งสูงขึ้น โดยเฉพาะตั้งแต่หลังจากการก่อตั้งศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม (ดู ข5)143 กาณฑ์ พงษ์ประภาพันธ์ นักกิจกรรมเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตย ถูกจับกุมและตั้งข้อหาด้วยพ.ร.บ. คอมฯในเดือนตุลาคม 2562 เพราะแชร์โพสต์ในเฟสบุ๊คซึ่งเน้นย้ำถึงชะตากรรมอันรุนแรงที่สถาบันกษัตริย์ในต่างประเทศหลายแห่งต้องเผชิญ กาณฑ์ได้ลบโพสต์และบัญชีโซเชียลมีเดียของเขาทิ้งไปในเวลาต่อมา เมื่อเดือนกรกฎาคม 2563 เขาได้รับการประกันตัวด้วยเงินมูลค่า 100,000 บาท (3,300 ดอลลาร์สหรัฐ) และยังรอการพิจารณาคดีอยู่144 หากถูกตัดสินว่ากระทำผิด เขาอาจต้องรับโทษจำคุกถึง 5 ปีได้

ในอีกคดีหนึ่ง ผู้ใช้ทวิตเตอร์ซึ่งมีชื่อเรียกว่า “นิรนาม” ถูกจับกุมเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563 เนื่องด้วยโพสต์เกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ หลังถูกจับโดยเจ้าหน้าที่ 10 คน ทั้งเขาและผู้ปกครองของเขาถูกซักถามเป็นเวลา 6 ชั่วโมงโดยที่ไม่มีหมายหรือข้อหา หลังจากนั้นเขาถูกตั้งข้อหาด้วยมาตรา 14(3) ของพ.ร.บ. คอมฯ และในที่สุดก็ได้รับการปล่อยตัว145 เมื่อเดือนมิถุนายน 2563 อัยการตัดสินใจไม่ดำเนินคดีต่อ146 แม้เช่นนั้น ไม่กี่วันต่อมา นิรนามถูกตั้งข้อหาเพิ่มเติมหลายกรรมด้วยพ.ร.บ. คอมฯ และถูกเรียกตัวไปซักถาม หากถูกตัดสินว่ากระทำผิด เขาอาจต้องโทษจำคุกถึง 40 ปีได้147

ผู้ใช้จำนวนมากถูกจับและดำเนินคดีจากพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉินที่ประกาศใช้เมื่อเดือนมีนาคม 2563 จากการแชร์ข้อมูลเกี่ยวกับโรคระบาดโควิด-19 หรือการรับมือโรคระบาดของรัฐบาล148 ประชาชนอย่างน้อย 6 คนถูกจับและควบคุมตัวในเดือนกุมภาพันธ์ 2563 จากการแชร์ข้อมูลที่ยังไม่ได้รับการตรวจสอบเกี่ยวกับการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในประเทศ โดยในบางกรณีเกิดขึ้นก่อนที่จะมีการออกหมายจับ149 ในเดือนมีนาคม บก.ปอท. ได้จับกุมประชาชนเพิ่มเติม 2 รายเนื่องจากแชร์ในทวิตเตอร์ว่ามีคนเสียชีวิตจากโรคระบาดโควิด-19 ในห้างสรรพสินค้าในกรุงเทพฯ150 เมื่อเดือนเมษายน มีประชาชนอีก 3 คนถูกจับกุมและถูกริบโทรศัพท์มือถือเพราะได้ระบุในเฟสบุ๊คว่าจะมีการบังคับใช้เคอร์ฟิว 24 ชั่วโมง151

ในอีกหนึ่งคดีความที่เกี่ยวข้องกับการวิพากษ์วิจารณ์การรับมือโรคระบาดโควิด-19 ของรัฐบาล ดนัย อุศมา ศิลปินชาวไทย ถูกจับกุมในเดือนมีนาคม 2563 เพราะได้เขียนในเฟสบุ๊คว่าเขาและผู้โดยสารรายอื่นๆ ที่เข้ามาจากประเทศสเปน มิได้ต้องผ่านกระบวนการคัดกรองใดๆที่สนามบินสุวรรณภูมิ เขาถูกตั้งข้อหาด้วยมาตรา 14(2) ของพ.ร.บ. คอมฯ และได้รับการประกันตัวออกมา152 การพิจารณาคดีนี้ยังคงไม่เสร็จสิ้นในช่วงท้ายของระยะเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม153 ในอีกกรณีหนึ่ง ตำรวจได้พยายามไต่สวนแอดมิน “แหม่มโพธิ์ดำ” เพจเฟสบุ๊คแนวสืบสวน เกี่ยวกับโพสต์ที่กล่าวหาว่ามีการทุจริตในข่าวฉาวเรื่องการกักตุนหน้ากาก154 นักธุรกิจซึ่งถูกกล่าวหาว่ากักตุนหน้ากากและนักการเมืองนายหนึ่งจากพรรคพลังประชารัฐซึ่งเป็นพรรครัฐบาล ได้ร้องทุกข์กล่าวโทษต่อแอดมินเพจดังกล่าวไปแล้ว155

นอกจากนี้ ผู้ใช้ยังต้องเผชิญกับการจับกุมจากกิจกรรมในโซเชียลมีเดียซึ่งถูกเชื่อมโยงกับการชุมนุมเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยในเดือนกรกฎาคมและสิงหาคม 2563 หลังจากช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม (ดู ข8) กระทรวงดีอีเอสได้ยื่นคำร้องเกี่ยวกับการกระทำอาชญากรรมทางไซเบอร์ต่อปวิน ชัชวาลพงศ์พันธ์ นักวิชาการที่กลายเป็นผู้ลี้ภัยและผู้สร้างกลุ่มเฟสบุ๊ค “รอยัลลิสต์มาร์เก็ตเพลส” (ดู ข2)156 มีรายงานว่าสมาชิกของกลุ่มดังกล่าวตกเป็นเป้าของการฟ้องคดีเพิ่มเติมด้วยพ.ร.บ. คอมฯ และการข่มขู่และคุกคาม (ดู ค7)157

ฝ่ายตุลาการในประเทศไทยได้ข่มขู่ดำเนินคดีหมิ่นศาลเพื่อทำให้ผู้ที่วิพากษ์วิจารณ์การกระทำของศาลในโลกออนไลน์รู้สึกเกรงกลัว เมื่อเดือนสิงหาคม 2562 ศาลรัฐธรรมนูญได้เรียกตัวอาจารย์โกวิท วงศ์สุรวัฒน์มาเพื่อซักถามหลังจากเขาได้โพสต์คำวิพากษ์วิจารณ์ที่ไม่เห็นด้วยกับคำพิพากษาของศาล158 ภายหลังศาลได้ตัดสินไม่ดำเนินคดีหมิ่นศาลต่อ

บริษัทเอกชนและบุคคทั่วไปก็มักฟ้องร้องดำเนินคดีหมิ่นประมาทกับนักปกป้องสิทธิมนุษยชน นักกิจกรรมเคลื่อนไหว และนักข่าวจากการเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์ บริษัท ธรรมเกษตร จำกัด ซึ่งเป็นบริษัทค้าสัตว์ปีกของไทย ได้ดำเนินคดีกับบุคคลหลายคนในปี 2562 และ 2563 เนื่องด้วยบุคคลเหล่านี้ได้แชร์ข้อกล่าวหาบริษัทเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิแรงงานหรือแม้เพียงแต่ได้แสดงความสนับสนุนจำเลยรายอื่นๆซึ่งถูกบริษัทพุ่งเป้าดำเนินคดีหมิ่นประมาท ในเดือนธันวาคม 2562 สุชาณี รุ่งเหมือนพร อดีตผู้สื่อข่าวช่องวอยซ์ทีวี ถูกตัดสินลงโทษจำคุก 2 ปีด้วยข้อหาหมิ่นประมาทตามมาตรา 328 ของประมวลกฎหมายอาญา บริษัทธรรมเกษตรได้ฟ้องร้องเธอเพราะโพสต์ในทวิตเตอร์ซึ่งกล่าวถึงข้อร้องเรียนที่แรงงานอพยพได้ยื่นส่งไปยังสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ159 เธอได้รับการปล่อยตัวด้วยเงินประกัน 75,000 บาท (2,500 ดอลลาร์สหรัฐ) โดยยังคงรอการพิจารณาอุทธรณ์คำพิพากษาอยู่160

เมื่อเดือนตุลาคม 2562 บริษัทธรรมเกษตรได้ฟ้องดำเนินคดีหมิ่นประมาททางอาญากับอังคณา นีละไพจิตร อดีตกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ผู้ซึ่งแชร์โพสต์ในทวิตเตอร์ 2 โพสต์เพื่อสนับสนุนนักปกป้องสิทธิมนุษยชนสตรีที่ต้องเผชิญกับคดีหมิ่นประมาทจากบริษัท161 ในเดือนมิถุนายน บริษัทธรรมเกษตรได้ดำเนินคดีอาญากับอังคณา นีละไพจิตร เพิ่มเติมอีก 2 คดี162 โดยคาดว่าการพิจารณาคดีเหล่านี้จะเกิดขึ้นในช่วงปี 2563163

ในเดือนธันวาคม 2562 พุทธณี กางกั้น นักวิจัยด้านสิทธิมนุษยชนประจำองค์กรฟอร์ติฟายไรท์ ถูกดำเนินคดีอาญาข้อหาหมิ่นประมาทเพราะได้แชร์โพสต์ในลักษณะที่คล้ายคลึงกันในทั้งเฟสบุ๊คและทวิตเตอร์164 อดีตเจ้าหน้าที่ฝ่ายสื่อสารก็ถูกดำเนินคดีเพราะแชร์โพสต์ในทวิตเตอร์เช่นเดียวกัน165 คดีทั้งสองกำลังดำเนินอยู่ ณ ช่วงท้ายของระยะที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม

ผู้ออกเสียงทั่วไปและผู้ลงสมัครแข่งขันจากพรรคการเมืองต้องเผชิญข้อหาจากพ.ร.บ. คอมฯ ในช่วงระหว่างการเลือกตั้งปี 2562166 ผู้ใช้อินเทอร์เน็ต 9 รายถูกดำเนินคดีในเดือนมีนาคมนั้นจากการแชร์ข้อมูล “เท็จ” เกี่ยวกับกกต.167 โดยที่ตำรวจอ้างว่าพวกเขาได้รับสารภาพว่ากระทำความผิด168 นักการเมือง 3 คนจากพรรคอนค. ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้าน นั่นคือธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ, ไกลก้อง ไวทยการ, และจารุวรรณ ศรัณย์เกตุ ถูกดำเนินคดีเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2562 หลังจากได้วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลทหารผ่านไลฟ์ทางเฟสบุ๊ค แม้ว่าข้อกล่าวหาเหล่านั้นจะถูกยกฟ้องไปในเดือนมีนาคม169 พงศกร รอดชมภู นักการเมืองจากพรรคอนค.อีกราย ได้ถูกดำเนินคดีจากการแชร์ภาพตัดต่อที่มุ่งเป้าทำลายชื่อเสียงของประวิตร วงษ์สุวรรณ ผู้เป็นส่วนหนึ่งของรัฐบาลทหารและรองนายกรัฐมนตรี เมื่อเดือนมิถุนายน 2562 อัยการยังมิได้ดำเนินการสั่งฟ้องอย่างเป็นทางการและคดีนี้ยังคงอยู่ในระหว่างขั้นตอนการสืบสวน พงศกรได้แจ้งว่าเขาลบภาพนั้นไปภายใน 3 นาทีหลังจากโพสต์ทันทีที่ทราบว่าเป็นรูปปลอม170 พรรณิการ์ วานิช โฆษกของพรรคอนค. ต้องเผชิญข้อหาในสองคดีจากพ.ร.บ. คอมฯ ข้อหาหนึ่งถูกฟ้องในเดือนธันวาคม 2562 เนื่องด้วยภาพตัดต่อของสโลแกนวันเด็กของนายกรัฐมนตรี171 และข้อหาที่สองถูกฟ้องในเดือนมีนาคม 2562 เนื่องด้วยโพสต์เฟสบุ๊คในปี 2556 ซึ่งเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์172

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มีความคืบหน้าในแง่บวกในคดีลักษณะนี้เช่นกัน เมื่อเดือนมีนาคม 2562 อัยการปฏิเสธที่จะสั่งฟ้องนักวิชาการ ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี ด้วยมาตรา 14 ของพ.ร.บ. คอมฯ ในตอนต้น เธอถูกฟ้องในเดือนมิถุนายน 2562 เพราะแชร์ภาพของกองทัพจากการประท้วงในเชียงใหม่173 เมื่อเดือนพฤษภาคม 2562 ประชาชนจำนวนมากซึ่งเคยต้องโทษเพราะกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์ได้รับการอภัยโทษและปล่อยตัวจากเรือนจำก่อนเวลา174 ผู้ที่ได้รับการปล่อยตัวนั้น ประกอบไปด้วย จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา ผู้ถูกตัดสินลงโทษเพราะแชร์บทความของบรรษัทแพร่ภาพกระจายเสียงอังกฤษ (บีบีซี) ซึ่งเกี่ยวกับพระราชประวัติของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว175 และธานัท ธนวัชรนนท์ นักร้องผู้รับโทษกว่าไปกว่ากึ่งหนึ่งของโทษจำคุกสิบปีสำหรับการปราศรัยของเขาในที่ชุมนุม ซึ่งถูกอัพโหลดลงในยูทูป176 ในเดือนมิถุนายน 2562 หลังจากช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม นักกิจกรรมเคลื่อนไหว ธเนตร อนันตวงษ์ ได้รับการยกฟ้องจากข้อหายุยงปลุกปั่น โดยที่ศาลได้พิพากษาว่าโพสต์เฟสบุ๊คทั้ง 5 ที่เขาวิพากษ์วิจารณ์คสช. เป็นการแสดงออกทางการเมืองภายใต้การคุ้มครองของรัฐธรรมนูญ177 ธเนตรได้รับการปล่อยตัวหลังจากรับโทษ 3 ปี 10 เดือนในเรือนจำ178

ค4: รัฐบาลได้สร้างข้อจำกัดสำหรับการสื่อสารหรือการเข้ารหัสอย่างเป็นนิรนามหรือไม่ (0–4 คะแนน) (2/4)

รัฐบาลได้พยายามจำกัดการเข้ารหัสและประสบความสำเร็จในบางส่วนในการจำกัดความเป็นนิรนามในโลกออนไลน์

เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2561 กสทช. ได้สั่งให้ผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่เก็บข้อมูลลายนิ้วมือหรือภาพสแกนใบหน้าของผู้ลงทะเบียนซิมการ์ด ผู้ใช้ซิมการ์ดรายใหม่ทุกคนต้องผ่านกระบวนการดังกล่าว โดยที่ผู้ใช้ซิมการ์ดรายเก่าจะต้องลงทะเบียนใหม่อีกรอบ ข้อมูลเหล่านี้จะถูกส่งไปยังแหล่งรองรับในส่วนกลางที่กสทช179 ในจังหวัดชายแดนใต้ของประเทศไทย ซึ่งมีการก่อความไม่สงบมาอย่างช้านาน นโยบายนี้ถูกบังคับใช้อย่างเข้มงวดยิ่งกว่าที่อื่น มาตรการการยืนยันตัวตนแบบใหม่ซึ่งใช้ระบบสแกนใบหน้าและเทคโนโลยีชีวมาตรเริ่มบังคับใช้ในเดือนตุลาคม 2562 ในพื้นที่ 3 จังหวัด นั่นคือยะลา ปัตตานี และนราธิวาส รวมถึงอีก 3 อำเภอในจังหวัดสงขลา180 ประกาศคำสั่งนี้ระบุไว้ว่าผู้ที่ไม่ลงทะเบียนซิมการ์ดผ่านระบบสแกนใบหน้ากับบริษัทผู้ให้บริการ AIS, TrueMove H, หรือ DTAC จะไม่สามารถใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ได้181 ดังจะเห็นได้ว่ามีโทรศัพท์จำนวนมากถูกตัดสัญญาณตั้งแต่เดือนเมษายน 2563182 องค์กรภาคประชาสังคมและนักปกป้องสิทธิมนุษยชนได้แจ้งเตือนว่าข้อบังคับเหล่านี้สามารถบ่อนทำลายความเป็นส่วนตัว จำกัดเสรีภาพอื่นๆ และอาจนำไปสู่การคัดกรองและสุ่มบังคับใช้กฎหมายบนพื้นฐานของอัตลักษณ์กับประชากรมลายูมุสลิมในท้องที่ได้183

เมื่อต้นปี 2560 รัฐบาลได้ดำเนินการบั่นทอนการเข้ารหัสข้อมูล มาตรา 18(7) ของพ.ร.บ. คอมฯฉบับแก้ไขให้อำนาจกับเจ้าหน้าที่ในการสั่งให้บุคคล “ถอดรหัสลับของข้อมูลคอมพิวเตอร์ของบุคคลใด” โดยไม่จำเป็นต้องมีหมายคำสั่งจากศาล184 แม้ว่าบริษัทบางแห่งไม่สามารถปฏิบัติตามคำสั่งดังกล่าวได้ กฎหมายได้กำหนดบทลงโทษไว้สำหรับผู้ให้บริการหรือบุคคลที่ไม่สามารถถอดรหัสลับของเนื้อหาได้ตามคำสั่ง องค์กรไพรเวซีอินเทอร์เนชันเนล ได้รายงานเกี่ยวกับวิธีอื่นๆ ที่ภาครัฐของไทยอาจใช้ในการขัดขวางการเข้ารหัสข้อมูล เช่น การปลอมแปลงเว็บไซต์ที่มีการรักษาความปลอดภัยเพื่อขัดขวางการสื่อสารและการเข้ารหัส และการโจมตีทางอินเทอร์เน็ตที่ใช้รหัสข้อมูลระดับต่ำ (downgrade attacks) ซึ่งบังคับให้การสื่อสารของผู้ใช้ด้วยโปรแกรมจัดการอีเมลผ่านพอร์ต (port) ที่ตั้งค่าเริ่มต้นแบบไม่ได้เข้ารหัสไว้ (ดู ค8)185 กลุ่มนี้ได้ร้องถามบริษัทไมโครซอฟต์ที่ให้ความไว้วางใจกับใบรับรองทางอิเล็กทรอนิกส์แห่งชาติของไทย (Thailand National Root Certificate) จนส่งผลให้อาจมีมาตรการที่บ่อนทำลายความปลอดภัยของผู้ใช้ที่เข้าไปเยี่ยมชมบางเว็บไซต์ได้ ในการนี้ ไมโครซอฟต์ได้ระบุว่ามีหน่วยงานซึ่งเป็นบุคคลที่สามที่มีความน่าเชื่อถือได้ตรวจสอบใบรับรองเหล่านี้ก่อนที่บริษัทจะอนุมัติรองรับแล้ว186

ค5: การสอดแนมกิจกรรมบนอินเทอร์เน็ตโดยภาครัฐลิดรอนสิทธิของผู้ใช้ในด้านความเป็นส่วนตัวหรือไม่ (0–6 คะแนน) (1/6)

รัฐบาลเฝ้าติดตามโซเชียลมีเดียและการสื่อสารส่วนตัวอย่างแข็งขัน โดยหากมีกลไกตรวจสอบ ก็มีอยู่ในรูปแบบที่ถูกจำกัด มีชุดนโยบายอันซับซ้อนที่มุ่งเป้าในการควบคุมการสื่อสารในโลกออนไลน์ แม้ว่าประเทศไทยยังคงขาดกรอบกฎหมายที่วางกลไกด้านความรับผิดชอบและความโปร่งใสในการสอดแนมโดยรัฐบาล

มาตรา 4(2) ของพ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลฯ ได้งดเว้นให้ข้อมูลที่ถูกเก็บภายใต้อำนาจของพ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ ไม่จำเป็นต้องได้รับมาตรการคุ้มกันความเป็นส่วนตัวที่ตามปรกติจะได้รับการรับรองด้วยกฎหมายคุ้มครองข้อมูล (ดู ค6)187 พ.ร.บ.ไซเบอร์ฯ ล้มเหลวในการคุ้มครองสิทธิความเป็นส่วนตัวของบุคคลและให้อำนาจอันกว้างขวางแก่รัฐบาลในการเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่มีกลไกการพิจารณาทบทวนโดยศาลหรือการตรวจสอบในรูปแบบอื่นๆ188 สำหรับประเด็นที่ได้รับการระบุให้เป็น “ภัยคุกคามทางไซเบอร์ในระดับร้ายแรง” เจ้าหน้าที่สามารถเข้าถึงระบบหรือข้อมูลคอมพิวเตอร์ และดึงและจัดเก็บสำเนาข้อมูลที่ได้มาไว้ ทั้งนี้เจ้าหน้าที่ไม่จำเป็นต้องแจ้งคนที่ได้รับผลกระทบจากการเก็บข้อมูลเช่นนี้ และไม่มีการคุ้มครองความเป็นส่วนตัวในการดูแลวิธีการจัดการข้อมูล189

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีการดำเนินคดีต่างๆ โดยการนำแชทส่วนตัวมาใช้เป็นหลักฐานในการเอาผิดผู้ใช้อินเทอร์เน็ต ถึงแม้ว่ายังไม่มีความชัดเจนว่าเจ้าหน้าที่เข้าถึงบันทึกการแชทในคดีเหล่านี้ได้อย่างไร แต่เจ้าหน้าที่ทหารและตำรวจก็ได้สร้างบัญชีปลอมเพื่อเข้าร่วมกลุ่มแชทต่างๆ หรือแม้กระทั่งเพื่อหลอกล่อให้ผู้ใช้รายอื่นวิพากษ์วิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์หรือรัฐบาลทหาร190 ในหลายกรณี บุคคลซึ่งถูกเรียกตัวหรือจับกุมได้ถูกเจ้าหน้าที่ริบสมาร์ทโฟนไปเพื่อเข้าไปดูบัญชีโซเชียลมีเดีย (ดู ค3)

ร่างกฎหมายจำนวนมากเบิกทางให้รัฐบาลสามารถสอดแนมได้มากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น กฎหมายพิจารณาความอาญาฉบับแก้ไขซึ่งยังคงอยู่ระหว่างการพิจารณาในปี 2563 ได้ให้อำนาจในการสอดแนมแก่เจ้าหน้าที่ตำรวจที่ได้รับอนุญาต ร่างกฎหมายนี้ระบุถึงเงื่อนไขให้มีหลายประเภทความผิดซึ่งหากภาครัฐสงสัยว่าได้มีการกระทำเกิดขึ้น ก็จะสามารถดำเนินการสอดแนมได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ความผิดที่เข่าข่ายดังกล่าวหมายรวมถึงความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร และความผิดที่เป็นการกระทำขององค์กรอาชญากรรม อีกทั้งยังมีการระบุประเภทกว้างๆ อย่างเช่น อาชญากรรมที่มีความ “ซับซ้อน” อีกด้วย191 ร่างกฎหมายอีกฉบับหนึ่งซึ่งมีจุดประสงค์ในการป้องกันและปราบปรามสิ่งยั่วยุ “พฤติกรรมอันตราย” ได้กำหนดบังคับให้เจ้าหน้าที่ต้องมีหมายสั่งในการขอเข้าถึงข้อมูลส่วนตัวใดๆ ซึ่งถือว่ายั่วยุพฤติกรรมดังเช่น การกระทำทางเพศบางประเภท การกระทำชำเราเด็ก หรือการก่อการร้าย เป็นต้น

หน่วยงานรัฐครอบครองเทคโนโลยีสำหรับการสอดแนมไว้มากมาย ข้อมูลจากเอกสารที่หลุดออกมาได้เขียนไว้ว่าในระหว่างปี 2555 ถึง 2557 บางหน่วยงานได้ซื้อซอฟต์แวร์เพื่อสอดส่องจับตามองจากบริษัทแฮกกิ้ง ทีม (Hacking Team) ซึ่งตั้งอยู่ ณ กรุงมิลาน 192 นอกจากนี้ ประเทศไทยยังได้รับใบอนุญาตให้นำเข้าเครื่องมือดักข้อมูลการสื่อสารโทรคมนาคมจากประเทศสวิสเซอร์แลนด์และสหราชอาณาจักร193 องค์กรไพรเวซีอินเทอร์เนชันเนลระบุว่าใบอนุญาตเหล่านั้นบ่งบอกว่ามีความเป็นไปได้ที่มีการนำเอาเครื่องตรวจจับหมายเลขยืนยันตัวตนสากลสำหรับผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ (international mobile subscriber identity) ซึ่งเป็นเครื่องมือสำหรับดักข้อมูลจากโทรศัพท์ทั้งหมดในบริเวณใกล้เคียง ไม่ว่าจะเป็นจุดสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการสืบสวนหรือไม่ก็ตาม

ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมเก็บข้อมูลผ่านการใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์ โดยข้อมูลจะได้รับการตรวจสอบโดยคนที่เป็นผู้เฝ้าติดตามเนื้อหา (ดู ข5)194 การเฝ้าติดตามอย่างละเอียด โดยเฉพาะในบัญชีโซเชียลมีเดีย ทำให้เกิดข้อห่วงกังวลที่สำคัญเกี่ยวกับเรื่องความเป็นส่วนตัว และยังไม่มีแนวทางปฏิบัติซึ่งถูกร่างขึ้นมาอย่างชัดเจนและกลไกตรวจสอบที่โปร่งใสเพื่อรับรองว่าข้อมูลที่ถูกเก็บจะได้รับการคุ้มครอง

พระราชบัญญัติข่าวกรองแห่งชาติ พ.ศ. 2562 ซึ่งเริ่มต้นบังคับใช้เมื่อเดือนเมษายน 2562 ให้อำนาจแก่สำนักข่าวกรองแห่งชาติสั่งหน่วยงานของรัฐหรือบุคคลทั่วไปให้นำส่งข้อมูลใดๆที่มีผลกระทบต่อ “ความมั่นคงแห่งชาติ” ซึ่งเป็นศัพท์ที่ไม่ได้มีคำจำกัดความไว้ (ดู ค6) หากหน่วยงานของรัฐหรือบุคคลมิได้นำส่งข้อมูลนั้น สำนักงานข่าวกรองแห่งชาติ ”ดำเนินการด้วยวิธีการใด ๆ รวมทั้งอาจใช้เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ เครื่องโทรคมนาคม หรือเทคโนโลยีอื่นใด” เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลดังกล่าว195 นายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาการตามพระราชบัญญัตินี้

ในการรับมือกับโรคระบาดโควิด-19 กระทรวงดีอีเอสได้สร้างแอปพลิเคชั่นสำหรับโทรศัพท์เคลื่อนที่ขึ้นเพื่อติดตามและเฝ้าระวังประชาชนที่เดินทางกลับมาประเทศไทยจากประเทศที่มีความเสี่ยงสูง แอปพลิเคชั่นนี้บังคับให้ต้องนำส่งข้อมูลเช่น ชื่อ ที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์ เลขหนังสือเดินทาง โดยที่ผู้เดินทางกลับจากต่างประเทศทุกรายต้องใช้ ถึงแม้จะมีรายงานว่าข้อมูลที่เก็บไปจะถูกเก็บไว้เพียงจนกว่าจะเสร็จสิ้นระยะการกักตัว 14 วัน196 การเก็บข้อมูลและความไม่แน่นอนว่าข้อมูลนั้นจะถูกนำไปใช้อย่างไรและโดยใคร ก่อให้เกิดความห่วงกังวลอย่างรุนแรงเกี่ยวกับความเป็นส่วนตัวและสิทธิขั้นพื้นฐานอื่นๆ197

ค6: ผู้ให้บริการและบริษัทเทคโนโลยีอื่นๆ ถูกบังคับให้ช่วยเหลือรัฐบาลในการสอดส่องเฝ้าดูการสื่อสารของผู้ใช้บริการหรือไม่ (0–6 คะแนน) (1/6)

จากข้อมูลขององค์กรไพรเวซีอินเทอร์เนชันเนล การสอดแนมได้รับการช่วยเหลือเกื้อหนุนด้วย “การควบคุมโครงสร้างพื้นฐานทางอินเทอร์เน็ตของรัฐบาลและความสัมพันธ์อันใกล้ชิดกับผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ต”198 มาตรา 15 ของพ.ร.บ. คอมฯ กำหนดข้อผูกมัดให้ผู้ให้บริการต้องเฝ้าติดตามข้อมูลของผู้ใช้ โดยพวกเขาอาจต้องระวางโทษได้ด้วยมาตรา 14 หากถูกพบว่า “จงใจสนับสนุนหรือยินยอม” ให้มีการกระทำความผิดดังกล่าว199 การไม่เฝ้าระวังสิ่งที่ผู้ใช้แชร์ ไม่ลบข้อมูลนั้นทิ้ง หรือไม่ส่งต่อข้อมูลของผู้ใช้ให้รัฐบาล อาจทำให้ถูกมองว่ากำลังสนับสนุนหรือให้ความยินยอมต่อกิจกรรมที่ถูกรัฐบาลจับจ้อง อีกทั้ง พ.ร.บ. คอมฯฉบับแก้ไขได้ให้อำนาจกับเจ้าหน้าที่ในการสั่งผู้ให้บริการให้เก็บข้อมูลจราจรทางคอมพิวเตอร์ไว้ไม่เกิน 2 ปี ซึ่งเป็นระยะเวลาที่เพิ่มขึ้นมาจากพ.ร.บ. ฉบับปี 2550 ที่กำหนดไว้เพียง 1 ปี มาตรา 26 ของกฎหมายนี้ยังระบุไว้อีกว่าผู้ให้บริการต้องเก็บข้อมูลไว้เป็นเวลาอย่างต่ำ 90 วัน การไม่ปฏิบัติตามคำสั่งของศาลหรือรัฐบาลอาจทำให้ต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 200,000 บาท (6,320 ดอลลาร์สหรัฐ) หรือค่าปรับรายวัน 5,000 บาท (158 ดอลลาร์สหรัฐ) ต่อวันจนกว่าจะปฏิบัติตาม

ในเดือนตุลาคม 2562 กระทรวงดีอีเอสได้พยายามบังคับใช้บทบัญญัติว่าด้วยการจัดเก็บข้อมูลของกฎหมายฉบับนี้อย่างเข้มงวดยิ่งขึ้น โดยออกคำสั่งให้ร้านกาแฟ ร้านอาหาร และสถานที่อื่นๆซึ่งมีบริการไวไฟฟรี ต้องเก็บข้อมูลของผู้ใช้ อันหมายรวมไปถึงชื่อ ประวัติการเข้าใช้อินเทอร์เน็ต และข้อมูลจราจรคอมพิวเตอร์ เป็นเวลาอย่างน้อย 90 วัน200 คำสั่งนี้มุ่งเป้าเพื่อเก็บรักษาข้อมูลสำหรับศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมและเพื่อจัดการปัญหาการแชร์เนื้อหาอันเป็นเท็จซึ่งนับเป็นความผิดภายใต้มาตรา 14 ของพ.ร.บ. คอมฯ และกฎหมายฉบับอื่นๆ (ดู ข5 และ ค2)

พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 มีกำหนดเริ่มบังคับใช้เมื่อเดือนพฤษภาคม 2563 แต่ได้มีการเลื่อนบังคับใช้บางส่วนของกฎหมายฉบับนี้ออกไปจนถึงเดือนพฤษภาคม 2564201 กฎหมายฉบับนี้วางกรอบสำหรับธุรกิจในการเก็บ นำไปใช้ และเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล202 กฎหมายนี้ครอบคลุมถึงผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคลและผู้ประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลซึ่งอาศัยอยู่นอกประเทศ ในกรณีที่เป็นผู้ประมวลข้อมูลของประชาชนไทย อย่างไรก็ดี พระราชบัญญัตินี้กำหนดถึงข้อยกเว้นสำหรับกิจกรรมบางประเภทและสำหรับภาครัฐ มาตรา 4 งดเว้นการบังคับใช้ในกรณีของกิจกรรมใดๆที่ดำเนินการโดยหน่วยงานของภาครัฐที่มีหน้าที่ดูแลรักษาความมั่นคงแห่งชาติ ซึ่งอาจหมายถึงความปลอดภัยทางการเงินไปจนถึงความมั่นคงทางไซเบอร์ อีกทั้ง ยังให้การยกเว้นแก่สภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา และคณะกรรมาธิการใดๆ ที่ได้รับการแต่งตั้งจากสภาดังกล่าว203

แม้ว่า โดยปกติ คำขอเข้าถึงข้อมูลซึ่งเก็บไว้อย่างส่วนตัวจำเป็นต้องมีหมายสั่งรองรับ แต่มติคณะรัฐมนตรีในปี 2555 กำหนดให้คดีหลายประเภท อย่างเช่น การละเมิดพ.ร.บ. คอมฯ อยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของกรมสอบสวนคดีพิเศษ (ดีเอสไอ) ระเบียบซึ่งกำกับการทำงานของดีเอสไอระบุไว้ว่า เจ้าหน้าที่สืบสวนสามารถดักข้อมูลสื่อสารทางอินเทอร์เน็ตและเก็บข้อมูลส่วนตัวโดยไม่มีหมายจากศาล นั่นหมายความว่าผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่ถูกสงสัยว่ากระทำความผิดทางอาญาเกี่ยวกับการแสดงออกอาจตกเป็นเป้ามากเป็นพิเศษ ถึงแม้ในกรณีที่จำเป็นต้องมีคำสั่งจากศาล ผู้พิพากษาไทยก็มักอนุมัติคำขอในลักษณะนี้โดยมิได้ไตร่ตรองอย่างจริงจัง

พระราชบัญญัติข่าวกรองแห่งชาติ พ.ศ. 2562 ก็สามารถให้อำนาจแก่สำนักงานข่าวกรองแห่งชาติในการบังคับให้ผู้ให้บริการส่งข้อมูลที่ร้องขอให้ แม้ว่าจะมีข้อมูลอ่อนไหวหรือส่วนตัวอยู่ในนั้นก็ตาม (ดู ค5).

ระหว่างช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด-19 ปรากฏรายงานข่าวว่าหน่วยงานของรัฐบาลและผู้ให้บริการโทรคมนาคมได้ริเริ่มแบ่งปันข้อมูลกันมากขึ้น ในเดือนมิถุนายน 2562 เอกสารที่หลุดจากการประชุมระหว่างกรมควบคุมโรค, กระทรวงดีอีเอส, กสทช. และกระทรวงกลาโหม (กห.) มีข้อกล่าวหาว่ารัฐบาลวางแผนใช้เครื่องมือบิ๊กดาต้า (Big Data) ในการเฝ้าระวังไวรัส และรัฐบาลจะเข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่อยู่ผ่านผู้ให้บริการโทรคมนาคม เช่น AIS, DTAC, TRUE, CAT, และ TOT204 กห. ปฏิเสธรายงานข่าวดังกล่าว แม้จะได้ยืนยันว่ามีการเข้าพบกับผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่รายใหญ่เกี่ยวกับการเฝ้าติดตามไวรัส205 ตามรายงานข่าว มีการร้องขอกสทช.และกระทรวงดีอีเอสจัดการเรื่องการติดตามการเคลื่อนไหวของผู้ใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่

ทั้งเฟสบุ๊คและกูเกิลได้รายงานว่ารัฐบาลมีคำร้องขอเข้าถึงข้อมูลผู้ใช้บางส่วนในช่วง 6 เดือนหลังของปี 2562 กูเกิลได้รับ 1 คำขอสำหรับเข้าถึงข้อมูลผู้ใช้ 3 รายหรือบัญชี แต่ไม่ได้ดำเนินการตามคำขอดังกล่าวระหว่างช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนธันวาคม 206 ในช่วงเวลาเดียวกัน เฟสบุ๊คได้รับ 107 คำขอสำหรับเข้าถึงข้อมูลผู้ใช้ 125 รายหรือบัญชี และได้ดำเนินการตามให้รัฐบาลเข้าถึงร้อยละ 71 ของข้อมูลที่ร้องขอไป207 ไลน์ แอปพลิเคชั่นสำหรับส่งข้อความที่นิยมแพร่หลายที่สุดในประเทศไทย รายงานว่าไม่ได้รับคำขอใดๆจากหน่วยงานผู้บังคับใช้กฎหมายเพื่อเข้าถึงข้อมูลของผู้ใช้ในรอบหกเดือนหลังของปี 2562208

การให้ข้อมูลผู้ใช้แก่ภาครัฐโดยผู้ให้บริการเคยนำไปสู่การจับกุมและควบคุมตัวมาก่อน ในกรณีหนึ่งซึ่งเป็นการนำข้อมูลผู้ใช้ที่เข้าถึงไปใช้ในทางที่ผิดอย่างโจ่งแจ้ง บริษัท TrueMove H ได้ให้ข้อมูลที่อยู่และข้อมูลระบุตัวตนของผู้ใช้ทวิตเตอร์ที่ชื่อว่า “นิรนาม” กับตำรวจ ผู้ใช้รายนี้ปัจจุบันถูกดำเนินคดีเนื่องจากโพสต์เนื้อหาซึ่งเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์และต้องระวางโทษหนัก หากถูกตัดสินว่ามีความผิด (ดู ค3)209

ค7: บุคคลทั่วไปต้องถูกข่มขู่ด้วยวิธีนอกกฎหมายหรือความรุนแรงทางกายภาพโดยเจ้าหน้าที่ภาครัฐหรือตัวแสดงอื่นๆ เพื่อล้างแค้นเอาคืนจากการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวในโลกออนไลน์หรือไม่ (0–5 คะแนน) (0/5)

ช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม เกิดเหตุการณ์ที่มีการข่มขู่ การบังคับบุคคลให้สูญหาย และการเสียชีวิตอย่างปริศนาของนักกิจกรรมเคลื่อนไหวซึ่งสนับสนุนประชาธิปไตยและต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์ และนักปกป้องสิทธิมนุษยชน ซึ่งรวมไปถึงผู้ที่อาศัยอยู่นอกประเทศไทย โดยเหตุการณ์เหล่านี้มีความเชื่อมโยงอย่างชัดเจนกับกิจกรรมที่พวกเขาเคลื่อนไหวทั้งในโลกออนไลน์และกิจกรรมอื่นๆ

หลังจากการรัฐประหารเมื่อเดือนพฤษภาคม 2557 นักกิจกรรมเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยหลายสิบคนต้องหลบหนีออกนอกประเทศเพื่อยืนหยัดการมีส่วนร่วมทางการเมืองผ่านโลกออนไลน์ ซึ่งมักอยู่ในรูปแบบของการวิพากษ์วิจารณ์และล้อเลียนสถาบันพระมหากษัตริย์ของไทยและรณรงค์ให้ประเทศเป็นสาธารณรัฐ ในเดือนพฤษภาคม 2562 นักกิจกรรมเคลื่อนไหวที่ต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์ 3 คน นั่นคือ สยาม ธีรวุฒิ, ชูชีพ ชีวะสุทธิ์, และกฤษณะ ทัพไทย ซึ่งถูกดำเนินคดีในข้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพในประเทศไทย ถูกบังคับให้สูญหายไปในประเทศเวียดนามหลังจากเดินทางออกจากประเทศลาว กลุ่มภาคประชาสังคมได้รายงานว่าพวกเขาถูกนำตัวส่งให้เจ้าหน้าที่ภาครัฐของไทย โดยรองนายกรัฐมนตรี ประวิตร วงษ์สุวรรณ ได้ออกมาปฏิเสธคำกล่าวอ้างนี้210 ในช่วงท้ายของระยะที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม ยังไม่มีผู้ใดทราบว่าพวกเขาอยู่ที่ไหน211

ในเดือนธันวาคม 2561 นักกิจกรรมเคลื่อนไหวซึ่งสนับสนุนประชาธิปไตยและต่อต้านสถาบันพระมหากษัตริย์อีกสามคน นั่นคือ สุรชัย แซ่ด่าน, ไกรเดช ลือเลิศ, และชัชชาญ บุปผาวัลย์ ได้หายตัวไปในขณะที่อาศัยอยู่ในประเทศลาว212 เมื่อเดือนมกราคม 2562 ร่างของไกรเดชและชัชชาญถูกพบที่ชายฝั่งแม่น้ำโขง ณ ชายแดนประเทศไทยและประเทศลาว ยังไม่มีผู้ใดทราบว่าสุรชัยอยู่ที่ใด องค์การสหประชาชาติและองค์กรภาคประชาสังคมได้แสดงความห่วงกังวลเกี่ยวกับเหตุการณ์เหล่านี้213 แต่รัฐบาลไทยได้ปฏิเสธที่จะแสดงความรับผิดชอบใดๆ214

ในเดือนมิถุนายน 2563 หลังจากช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้วิพากษ์ผู้วิจารณ์รัฐบาลและสถาบันพระมหากษัตริย์ ได้ถูกบังคับให้สูญหายไปที่นอกบ้านของเขาในประเทศกัมพูชา215 เขาได้ถูกดำเนินคดีภายใต้พรบ คอมฯ ซึ่งอยู่ระหว่างการพิจารณา และได้หายตัวไปหนึ่งวันหลังจากโพสต์วีดีโอที่เขาวิจารณ์นายกรัฐมนตรีของไทย ยังไม่มีผู้ใดทราบว่าวันเฉลิมอยู่ที่ใดจากข้อมูลในเดือนกันยายน 2563216

นักกิจกรรมที่เคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยอย่างขันแข็งในโลกออนไลน์ต้องถูกทำร้ายร่างกายทั้งภายในและนอกประเทศไทยระหว่างช่วงเวลาที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม เช่น สิรวิชญ์ เสรีธิวัฒน์ ถูกทำร้ายอย่างสาหัสสองครั้งในเดือนมิถุนายน 2562217 โดยตำรวจยื่นเงื่อนไขว่าเขาจะได้รับการคุ้มครองก็ต่อเมื่อเลิกทำกิจกรรมเคลื่อนไหว218 เอกชัย หงส์กังวานถูกทำร้ายอย่างน้อย 7 ครั้งตั้งแต่เดือนมกราคม 2561219 และปวิน ชัชวาลพงศ์พันธ์ ผู้อาศัยอยู่ ณ ประเทศญี่ปุ่น ถูกทำร้ายร่างกายด้วยสารเคมีในเดือนกรกฎาคม 2562220 ตำรวจไทยมิได้ดำเนินการสืบสวนอย่างรอบด้านเกี่ยวกับเหตุการณ์การข่มขู่คุกคามและการทำร้ายร่างกายเหล่านี้ หรือไม่ก็ได้หยุดการสืบสวนไปแล้ว221 โดยกล่าวโทษว่าการถูกทำร้ายร่างกายนั้นเป็นความผิดของตัวนักกิจกรรมเคลื่อนไหวเอง222

ผู้ที่แสดงความคิดเห็นวิพากษ์วิจารณ์สถาบันพระมหากษัตริย์หรือรัฐบาลต้องเผชิญกับคำข่มขู่ในโลกออนไลน์อย่างมากมาย ซึ่งส่งผลให้เกิดการเซ็นเซอร์ตนเอง (ดู ข4) พริษฐ์ ชิวารักษ์ นักกิจกรรมเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตย ได้รับโทรศัพท์สายหนึ่งซึ่งขู่ทำร้ายเขาเมื่อเดือนมิถุนายน 2562223 ในเดือนตุลาคม 2562 ผู้ใช้แฮชแท็ก #ขบวนเสด็จ ซึ่งกำลังแพร่หลายในโซเชียลมีเดีย ต้องถูกข่มขู่ในโลกออนไลน์ ยกตัวอย่างเช่น ผู้ใช้ทวิตเตอร์นิรนามรายหนึ่งซึ่งมีโพสต์ที่ได้รับการแชร์ต่อ 10,400 ครั้ง ถูกจู่โจมในโพสต์เฟสบุ๊คอันหนึ่งที่กล่าวหาว่าโพสต์ต้นทางเป็น “ข่าวปลอม” และมาจาก “การสมคบคิด” และยังกล่าวอ้างอีกว่ามีรูปของผู้ใช้ทวิตเตอร์รายนี้224 หลังจากถูกข่มขู่ บัญชีและโพสต์ทวิตเตอร์ดังกล่าวก็ถูกลบออกไป นักกิจกรรมเคลื่อนไหวที่แสดงออกการวิพากษ์วิจารณ์ด้วยแฮชแท็กเดียวกันก็ได้ลบบัญชีเฟสบุ๊คทิ้งไปเมื่อได้รับข้อความแจ้งให้ลบบัญชีโซเชียลมีเดียของเขาให้หมดเพื่อความปลอดภัย ข้อความดังกล่าวถูกส่งมาโดยคนที่กล่าวอ้างว่ามาจากสำนักพระราชวัง225 ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2563 สิรินทร์ มุ่งเจริญ นักกิจกรรมนักศึกษา ได้รับคำขู่เอาชีวิต ถูกรังแก คุกคามทางเพศ และโจมตีในรูปแบบอื่นๆในโลกออนไลน์226 หลังจากวิดีโอที่เธอได้ชุมนุมประท้วงด้วยธงสีดำได้รับการแชร์อย่างแพร่หลาย ด้วยเหตุนี้เธอจึงได้ระงับบัญชีโซเชียลมีเดียของเธอชั่วคราว227

สมาชิกกลุ่มเฟสบุ๊ครอยัลลิสต์มาร์เก็ตเพลสซึ่งแสดงความคิดเห็นเชิงวิพากษ์ต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ถูกข่มขู่และคุกคามทั้งในและนอกโลกออนไลน์ (ดู ข2 และ ค3) ผู้ใช้บางรายถูกล่าแม่มดบนโซเชียลมีเดีย ถูกข่มขู่โดยตำรวจหรือขู่เรื่องการไล่ออกจากงาน228 ในเดือนมิถุนายน 2563 ทนายด้านสิทธิมนุษยชนรายหนึ่งได้ร้องเรียนต่อคณะกรรมาธิการการกฎหมาย การยุติธรรมและสิทธิมนุษยชนประจำสภาผู้แทนราษฎร โดยขอให้สืบสวนเกี่ยวกับการคุกคามและการข่มขู่

ระหว่างช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด-19 และช่วงการล็อคดาวน์ที่ตามมาภายหลัง เจ้าหน้าที่ตำรวจได้เยี่ยมและซักถามนักปกป้องสิทธิมนุษยชนสตรีหลังจากพวกเธอได้แชร์วิดีโอเกี่ยวกับงานของพวกเธอในเฟสบุ๊ค เมื่อเดือนพฤษภาคม 2563 คะติมะ หลีจ๊ะ นักกิจกรรมชาติพันธ์ลีซู ถูกเข้าเยี่ยมและซักถามโดยเจ้าหน้าที่ทหารนอกเครื่องแบบหลังจากเธอได้มีส่วนร่วมในวิดีโอที่มีการวิพากษ์วิจารณ์ความรุนแรงทางกายภาพในสถานการณ์ความขัดแย้งเรื่องที่ดินซึ่งได้รับการเผยแพร่ในเฟสบุ๊ค229 ในเดือนพฤษภาคมเช่นเดียวกัน สมหมาย หาญเตชะ นักกิจกรรมจากกลุ่มคนรักบ้านแหงซึ่งเป็นกลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในจังหวัดลำปาง ได้มีส่วนร่วมในวิดีโอซึ่งเรียกร้องให้ยกเลิกการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อรับมือกับโรคระบาดโควิด-19 และได้รับการเผยแพร่ในเฟสบุ๊ค เจ้าหน้าที่นอกเครื่องแบบสามคนได้เตือนเธอให้งดเว้นจากการพูดคุยหรือมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวใดๆเกี่ยวกับพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน230

เป็นที่รู้กันโดยทั่วว่าภาครัฐได้ดำเนินการข่มขู่และควบคุมตัวผู้ใช้เพื่อกดดันพวกเขาให้ลบเนื้อหาหรือเซ็นเซอร์ตนเอง (ดู ข2 และ ข4) ยกตัวอย่างเช่น มีผู้ใช้รายหนึ่งได้รายงานในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2562 ว่าเธอถูกจับกุมและซักถามเกี่ยวกับโพสต์ที่นักกิจกรรมนักศึกษาที่เคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยคนอื่นๆได้แชร์ ระหว่างการซักถาม มีรายงานว่าตำรวจถามความคิดเห็นต่างๆของเธอ และถามไถ่ถึงชีวิตส่วนตัว ครอบครัว เพื่อน และเพื่อนร่วมชั้นของเธอ และยังได้ถ่ายภาพเลขที่อยู่ไอพี (IP address) ของโทรศัพท์มือถือ หมายเลขโทรศัพท์ รายละเอียดการลงชื่อเข้าใช้บัญชีทวิตเตอร์ และเนื้อหาต่างๆในอีเมลและบัญชีโซเชียลมีเดียอื่นๆ ของเธอ อีกทั้ง เธอยังถูกบังคับให้ลบโพสต์เก่าๆ และลงชื่อในข้อตกลงที่ระบุว่าตำรวจสามารถใช้ข้อมูลของเธอ ว่าเธอมิได้ถูกตำรวจขู่เข็ญ และว่าเธอจะไม่โพสต์เกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์อีก231 ไม่มีการแสดงหมายจับต่อหน้าเธอ และเธอมิได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับตัวตนของเจ้าหน้าที่ที่ซักถามเธอแต่อย่างใด

ค8: เว็บไซต์ หน่วยงานภาครัฐหรือเอกชน ผู้ให้บริการ หรือผู้ใช้รายบุคคล ต้องเผชิญกับการถูกแฮกในวงกว้างหรือการจู่โจมทาง ไซเบอร์ในรูปแบบอื่นๆ หรือไม่ (0–3 คะแนน) (2/3)

ในขณะที่มีการจู่โจมทางไซเบอร์จำนวนมากระหว่างช่วงที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม กลุ่มภาคประชาสังคม นักข่าว และนักปกป้องสิทธิมนุษยชน ยังไม่ได้รับผลกระทบอย่างเป็นประจำจากการโจมตีทางเทคนิคโดยมีภาครัฐเป็นผู้สนับสนุนเพื่อตอบโต้การทำงานของพวกเขา

บริษัทแคสเปอร์สกี้ (Kaspersky) อันเป็นบริษัทด้านความมั่นคงทางไซเบอร์ในระดับโลก232 ได้ชี้ให้เห็นถึงภัยคุกคามยืดเยื้อขั้นสูง (Advanced persistent threat: APT) จำนวนมากที่ได้โจมตีเว็บไซต์ของไทยระหว่างปี 2561 ถึง 2563 รวมไปถึงภัยคุกคาทที่มีชื่อเรียกว่า ฟันนี่ดรีม(FunnyDream), ไซเคลอเดก (Cycldek), และซีโบรซี่ (Zebrocy).233 ฟันนี่ดรีม ตัวแสดงที่เป็น APT ของจีน เน้นพุ่งเป้าไปที่องค์กรระดับสูงของรัฐบาล และพรรคการเมือง โดยเริ่มปฏิบัติการตั้งแต่กลางปี 2561 ในขณะที่ไซเคลอเดก ซึ่งเป็นอีกหนึ่งใน APT ของจีน ได้ดำเนินการขโมยข้อมูลจากภาคส่วนการป้องกันประเทศและพลังงาน โดยร้อยละ 3 ของเป้าหมายอยู่ในประเทศไทย นอกจากนี้ยังมีซีโบรซี่ที่เป็น APT จากรัสเซียซึ่งพุ่งเป้ามาที่องค์กรไทยเช่นเดียวกัน234 เมื่อเดือนมิถุนายน 2563 การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ซึ่งผลิตกระแสไฟฟ้าสำหรับทั่วประเทศไทย ยกเว้นพื้นที่กรุงเทพฯ ถูกโจมตีด้วยแรนซัมแวร์ (Ransomware)235

องค์กรภาคเอกชนและบุคคลทั่วไปต้องเผชิญกับการโจมตีเชิงเทคนิคด้วยเช่นกัน บุคคล 2 คนได้ขโมยบัญชีส่วนตัวของผู้อื่นในเฟสบุ๊คและไลน์เพื่อนำไปหลอกลวงโดยเชิญชวนให้เพื่อนของผู้ใช้ส่งเงินมาให้ พวกเขาถูกจับโดยบก.ปอท. เมื่อเดือนมิถุนายน 2562 จากแผนการดังกล่าว ซึ่งทำให้พวกเขาได้เงินไปถึง 4 ล้านบาท (130,000 ดอลลาร์สหรัฐ)236 เมื่อเดือนสิงหาคม 2562 ผู้จู่โจมทางออนไลน์ได้เจาะระบบคอมพิวเตอร์ของสายการบินไลอ้อนแอร์ ประจำประเทศไทย (Thai Lion Air) และมาลินโดแอร์ (Malindo Air) และได้ปล่อยข้อมูลของผู้โดยสารกว่า 35 ล้านราย237 ซึ่งรวมไปถึงชื่อ-สกุล, ที่อยู่, อีเมล, วันเกิด, เบอร์โทรศัพท์, หมายเลขหนังสือเดินทาง และวันหมดอายุ238

ประชาไท สำนักข่าวออนไลน์อิสระชั้นนำ239 ได้เคยตกเป็นเป้าของการโจมตีโดยปฏิเสธการให้บริการแบบกระจาย (Distributed denial-of-service: DDoS) แม้บันทึกใดระบุว่าเกิดการโจมตีครั้งใหญ่ขึ้นในช่วงระยะที่รายงานฉบับนี้ครอบคลุม เว็บไซต์ขององค์กรสิทธิที่เห็นต่างจากภาครัฐ เช่น ไอลอว์ (iLaw) และศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน240 ก็มิได้รายงานว่าถูกโจมตีระหว่างช่วงนี้เช่นกัน241

แฮกเกอร์ได้พุ่งเป้าไปที่องค์กรและเว็บไซต์ของภาครัฐในช่วงปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะเพื่อประท้วงการกระทำของรัฐบาล เช่น การผ่านพ.ร.บ.คอมฯ โดยสนช. เมื่อเดือนธันวาคม 2559 เป็นต้น เว็บไซต์ซึ่งดำเนินการโดยหน่วยงานรัฐบาลหลายแห่งถูกทำลายหน้าเว็บโดยแฮกเกอร์ โดยแสดงสัญลักษณ์ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อต่อต้านแผนของรัฐในการควบคุมอินเทอร์เน็ตมากขึ้นผ่านการใช้ระบบซิงเกิลเกตเวย์242 ในขณะเดียวกันเว็บอื่นๆ ก็ถูกทำให้ล่มด้วยการโจมตีแบบ DDoS คนจำนวนมากที่ถูกสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์นี้ถูกจับกุมและซักถามในภายหลัง ณ ฐานทัพของทหาร243 หนึ่งในผู้ต้องสงสัยมีอายุเพียง 19 ปีเท่านั้น244 ในอีกกรณีหนึ่ง บก.ปอท. ได้จับกุมธีรณัฐ มหัทธโนบล ซึ่งมีอายุ 19 ปีในเดือนตุลาคม 2562 ในข้อหากระทำการโจมตีทางไซเบอร์ต่อเว็บไซต์รัฐบาลที่เปิดให้ลงทะเบียนรับเงินสนับสนุนช่วยเหลือประชาชนในโครงการ “ชิม ช็อป ใช้”245 เมื่อเดือนธันวาคม 2562 กล้องวงจรปิดภายในเรือนจำอันแออัดในจังหวัดชุมพรถูกแฮก และมีการโพสต์วิดีโอถ่ายทอดสดลงในยูทูปเพื่อสะท้อนให้เห็นถึงสภาพความเป็นอยู่อันเลวร้ายของผู้ที่ถูกควบคุมตัว246

ในเดือนมกราคม 2562 องค์กรไพรเวซีอินเทอร์เนชันเนลรายงานว่าภาครัฐมีขีดความสามารถในการใช้การโจมตีทางอินเทอร์เน็ตที่ใช้รหัสข้อมูลระดับต่ำ หรือการโจมตีแบบเครื่องจักรกลาง (Machine-in-the-middle) เพื่อขัดขวางการเข้ารหัสข้อมูล (ดู ค4).

พ.ร.บ. ไซเบอร์ฯ เริ่มมีผลบังคับใช้เมื่อได้รับการเผยแพร่ลงในราชกิจจานุเบกษาเมื่อเดือนพฤษภาคม 2562247 กฎหมายฉบับนี้กำหนดมาตรการต่างๆเพื่อคุ้มกัน แก้ไขปัญหา และบรรเทาภัยคุกคามด้านความมั่นคงทางไซเบอร์248 อย่างไรก็ตาม ตัวบทของกฎหมายไม่สามารถช่วยคุ้มครองเสรีภาพและความเป็นส่วนตัวในโลกออนไลน์ได้ หน่วยงานประเภท CII ตามที่มีการจำกัดความไว้ในกฎหมาย (ดู ก3) ต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขข้อบังคับจำนวนมากภายใต้มาตรา 54, 55, 57, 73, และ 74 ซึ่งเป็นความท้าทายในการปฏิบัติตาม โดยเฉพาะสำหรับบริษัทเอกชน249 ยกตัวอย่างเช่น CII จะต้องเฝ้าติดตามและรายงานภัยคุกคามซึ่งกำลังก่อตัวขึ้นทั้งหมดต่อรัฐบาล โดยรวมไปถึงการแชร์ข้อมูลอันเป็นความลับ ทั้งนี้ การประเมินหรือบ่งชี้ภัยคุกคามอาจเป็นไปได้ยากจนกว่าจะเกิดการโจมตีทางไซเบอร์ขึ้นก่อน250 การไม่ปฏิบัติตามบทบัญญัติเหล่านี้อาจทำให้ต้องระวางโทษจำคุกและปรับเป็นเงินจำนวนมาก

• 1Digital 2020: Thailand, We are social and Hootsuite, https://datareportal.com/reports/digital-2020-thailand
• 2“Availability rankings,” The Inclusive Internet Index 2020, The Economist Intelligence Unit, https://theinclusiveinternet.eiu.com/explore/countries/TH/performance/i….
• 3Digital 2020: Thailand, We are social and Hootsuite, https://datareportal.com/reports/digital-2020-thailand
• 4Ibid.
• 5Internet Information Research Network Technology Lab, “About Internet Bandwidth (Internet Bandwidth),” National Electronics and Computer Technology Center, http://internet.nectec.or.th/webstats/bandwidth.iir?Sec=bandwidth.
• 6“5G is about to be real,” Bangkok Post, February 24, 2020, https://www.bangkokpost.com/tech/1864284/5g-is-about-to-be-real
• 7“AIS the first operator to launch 5G,” Bangkok Post, February 22, 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1862934/ais-the-first-operator-to-…
• 8National Statistical Office, The 2018 (1st Quarter) Household Survey on the Use of Information and Communication Technology, 2018, http://tinyurl.com/y2xn2x5y; The National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC), Report on the ICT Market for the 3rd Quarter of 2018, 2018, nbtc.go.th/Business/commu/telecom/informatiton/research/รายงานสภาพตลาดโทรคมนาคม/ปี-2561/35738.aspx.
• 9https://www.matichon.co.th/economy/eco-report/news_827237
• 10“5G is about to be real,” Bangkok Post, February 24, 2020, https://www.bangkokpost.com/tech/1864284/5g-is-about-to-be-real
• 11“How the spectrum price affects 5G development in Thailand,” Thailand Business News, September 24, 2019, https://www.thailand-business-news.com/economics/76028-how-the-spectrum…
• 12"Authorities Continue on Net Across Thailand," Post Today, January 12, 2019, https://www.posttoday.com/economy/576713.
• 13Net Pracharat, https://npcr.netpracharat.com/Netpracharat_EN/one-page/
• 14“NBTC may bar TOT from state contracts,” Bangkok Post, October 3, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1763634/nbtc-may-bar-tot-from-stat…
• 15“DES grilled over high WiFi scheme budget,” Bangkok Post, February 11 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1854989/des-grilled-over-high-wifi…
• 16“TOT ultimatum to fix poor performance of village internet service,” The Nation, January 31 2020, https://www.nationthailand.com/news/30381351
• 17Net Pracharat, https://npcr.netpracharat.com/Netpracharat_EN/one-page/
• 18“DES grilled over high WiFi scheme budget,” Bangkok Post, February 11 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1854989/des-grilled-over-high-wifi…
• 19“Training Leaders for Utilising Net Pracharat,” Chiang Mai News, December 24, 2017, https://www.chiangmainews.co.th/page/archives/655398.
• 20“CAT Telecom moves business focus to IoT digital services,” The Nation Thailand, December 17, 2017, https://www.nationthailand.com/Corporate/30334156; “CAT Telecom PCL,” Company Profile, Bloomberg, https://www.bloomberg.com/profile/company/CATZ:TB, Communication Authority of Thailand, http://www.cattelecom.com/coverpage/start.php.
• 21World Bank, Thailand Infrastructure Annual Report 2008, Telecommunications Sector, accessed May 1, 2012, http://siteresources.worldbank.org/INTTHAILAND/Resources/333200-1177475….
• 22“Thailand to merge state-owned operators TOT and CAT in November,” Telecompaper, June 26, 2019, https://www.telecompaper.com/news/thailand-to-merge-state-owned-operato…, “TOT-CAT merger on course,” Bangkok Post, June 25, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1701228/tot-cat-merger-on-course; “TOT-CAT Telecom merger to be finalised in Q2 2020,” TeleGeography, September 11, 2019, https://www.telegeography.com/products/commsupdate/articles/2019/09/11/….
• 23“The path to National Telecom,” Bangkok Post, March 9, 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1874689/the-path-to-national-telec…
• 24"​MICT and TOT clarifies after TOT Union opposes the transfer of TOT broadband network equipment into affiliates," Royal Thai Government, The Secretariat of the Cabinet, March 14, 2018, https://web.archive.org/web/20180319044014/http://www.thaigov.go.th/new…;
• 25“Not only proposal: cabinet resolution presses for Single Gateway to control websites,” Blognone, September 22, 2015, https://www.blognone.com/node/72775.
• 26“International hackers strike,” Bangkok Post, October 22, 2015, http://www.bangkokpost.com/tech/local-news/739884/anonymous-steps-up-si….
• 27See Section 49 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 28Manushya Foundation, Thailand’s Cybersecurity Act: Towards a Human-Centered Act protection Online Freedom and Privacy, while tackling cyber threats, September 2019, https://a9e7bfc1-cab8-4cb9-9c9e-dc0cee58a9bd.filesusr.com/ugd/a0db76_4b…
• 29Ibid.
• 30See Sections 68 and 69 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 31Ibid.
• 32“Who’s That Knocking at My Door? Understanding Surveillance in Thailand,” Privacy International, January 25, 2017, https://privacyinternational.org/report/61/whos-knocking-my-door-unders….
• 33The National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC), Report on the Telecom Market for 3rd Quarter of 2019, 2019, http://www.nbtc.go.th/getattachment/Business/commu/telecom/informatiton…
• 34The National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC), Report on the Telecom Market for 3rd Quarter of 2019, 2019, http://www.nbtc.go.th/getattachment/Business/commu/telecom/informatiton…
• 35“Underground cable deal ‘unfair monopoly’,” Bangkok Post, June 27, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1702456/underground-cable-…
• 36https://www.bangkokpost.com/business/1752254/nbtc-orders-cable-conduit-…
• 37“AIS wins 23 5G licences in B100bn auction,” Bangkok Post, February 16, 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1858849/ais-wins-23-5g-licences-in…
• 38The National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC), Report on telecommunication market 3rd quarter of 2019, 2019, http://www.nbtc.go.th/getattachment/Business/commu/telecom/informatiton…
• 39Sasiwan Mokkhasen, "Thailand to Welcome New Digital Ministry," Khaosod English, June 4, 2016, http://www.khaosodenglish.com/politics/2016/06/04/thailand-to-welcome-n….
• 40Government Gazette of Thailand, Digital Economy and Society Development Act B.E. 2560 (2017), 10 A 134 § (2017), http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2560/A/010/1.PDF; “NLA Performs 2nd and 3rd Reading of Draft Act on Digital Economy and Society Development,” National News Bureau of Thailand, December 9, 2016, https://web.archive.org/web/20161212152843/http://thainews.prd.go.th/we….
• 41State representatives include the Prime Minister, Minister of Defense, Minister of Finance, Minister of Agriculture, Minister of Transportation, Minister of MDES, Minister of Commerce, Minister of Interior, Minister of Science and Technology, Minister of Education, Minister of Health, Minister of Industry, NESDB, and the governor of the Bank of Thailand.
• 42“Don’t be surprised as to why everyone wants to be NBTC commissioners,” BBC News, April 25, 2018, https://www.bbc.com/thai/thailand-42855803.
• 43“Thailand: Lift ban on outspoken TV station,” Prachatai English, February 13, 2019, https://prachatai.com/english/node/7928; “Voice TV suspended for 15 days,” Bangkok Post, February 12, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1628102/voice-tv-suspended…
• 44“Voice TV wins case against NBTC; suspension lifted,” Prachatai English, February 27, 2019, https://prachatai.com/english/node/7950
• 45“NLA rejects the entire list of NBTC candidates,” The Nation Thailand, April 29, 2018, https://www.nationthailand.com/politics/30343522?no_redirect=true.
• 46“NBTC tells DES to get 5G panel set up,” Bangkok Post, February 25, 2020, https://www.bangkokpost.com/tech/1864969/nbtc-tells-des-to-get-5g-panel…
• 47See Sections 5, 12, 20 and 25 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 48Manushya Foundation, Thailand’s Cybersecurity Act: Towards a Human-Centered Act protection Online Freedom and Privacy, while tackling cyber threats, September 2019, https://a9e7bfc1-cab8-4cb9-9c9e-dc0cee58a9bd.filesusr.com/ugd/a0db76_4b…
• 49Ibid.
• 50“New committee plans broad strokes,” Bangkok Post, January 10, 2020, https://www.bangkokpost.com/tech/1832494/new-committee-plans-broad-stro…
• 51“Delay mulled for personal data law enforcement,” Bangkok Post, April 22, 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1905210/delay-mulled-for-personal-…; See Section 8 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Personal Data Protection Act (2019), May 27, 2019, https://www.etda.or.th/app/webroot/content_files/13/files/The%20Persona…
• 52Ibid.
• 53“Thailand blocks thousands of websites for ‘insulting’ king,” The Telegraph, January 6, 2009, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/thailand/4140425/Thaila…; “Thailand shuts down more than 1,300 websites over remarks about late king,” The Star, November 17, 2016, https://www.thestar.com/news/world/2016/11/17/thailand-shuts-down-more-….
• 54"Shutting down more than 1,500 illegal websites,” MThai, December 18, 2018, https://news.mthai.com/general-news/694193.html.
• 55“NBTC, RTP open COPTICS,” National News Bureau of Thailand, December 18, 2018, http://thainews.prd.go.th/en/news/detail/WNICT6112190010002
• 56“Factsheet on IP Protection and Enforcement in Thailand,” Department of Intellectual Property, Ministry of Commerce, August 19, 2019, https://www.eabc-thailand.org/wp-content/uploads/2019/08/DIP-update-19-…
• 57“NBTC admits it can’t block HTTPS websites”, Blognone, December 24, 2018, https://www.blognone.com/node/107180; “NBTC targets violations by US sites,” Bangkok Post, February 6, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1624306/nbtc-targets-violations-by…
• 58“NBTC admits it can’t block HTTPS websites”, Blognone, December 24, 2018, https://www.blognone.com/node/107180; “NBTC targets violations by US sites,” Bangkok Post, February 6, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1624306/nbtc-targets-violations-by…
• 59“’Somsak’s Work’ banned in Thailand,’ Prachatai English, September 25, 2019, https://prachatai.com/english/node/8223
• 60Than Settakij, “6 thousand inappropriate websites shut down,” Than Settakij [in Thai,] May 4, 2017, http://www.thansettakij.com/content/146263; The NBTC does not have authority to issue blocking orders to ISPs or to seek court orders to have content blocked under the CCA procedure outlined below, but it has actively censored content since the coup under NCPO orders.
• 61Kay Yen Wong et al., The State of Internet Censorship in Thailand, The Open Observatory of Network Interference (OONI), March 2017, https://ooni.torproject.org/post/thailand-internet-censorship/#whatsapp….
• 62Kay Yen Wong et al., The State of Internet Censorship in Thailand, The Open Observatory of Network Interference (OONI), March 2017, https://ooni.torproject.org/post/thailand-internet-censorship/#whatsapp….
• 63See website of Hotspot Shield: https://www.hotspotshield.com/.
• 64“Thailand”, Facebook Transparency, https://transparency.facebook.com/content-restrictions/country/TH
• 65"Government requests to remove content,” Transparency Report, Thailand, Google, https://transparencyreport.google.com/government-removals/by-country/TH
• 66https://www.reuters.com/article/us-thailand-facebook-idUSKBN25K25C
• 67https://www.reuters.com/article/us-thailand-facebook-statement/facebook…
• 68“Somsak Jeamteerasakul’s Facebook post blocked in Thailand,” Prachatai English, July 22, 2019, https://prachatai.com/english/node/8145
• 69“Thailand: Authorities Punish Mockery of Junta,” Human Rights Watch, June 14, 2019, https://www.hrw.org/news/2019/06/14/thailand-authorities-punish-mockery….
• 70“Twitter users face threat over comment on royal motorcade,’ Prachatai English, October 5, 2019, https://prachatai.com/english/node/8237
• 71“ ‘Process outside the law’ detention – threatening information – forcing MOU, critics of the monarchy,” Prachatai, 16 November 2019, https://prachatai.com/journal/2019/11/85172
• 72“Policeman detained for mocking Prayut on TikTok,” Khaosod English, March 6, 2020, https://www.khaosodenglish.com/politics/2020/03/06/policeman-detained-f…; https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_3698759
• 73“Election Commission issues defamation warning,” Bangkok Post, February 19, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1631110/election-commissi…
• 74National News Bureau of Thailand, 'ECT to remove 50 content framing candidates and warn posters to refrain from inflamatory messages', March 1, 2019, http://thainews.prd.go.th/th/news/print_news/TCATG190301153453181; Patpicha Tanakasempipat, 'In Thai election, new 'war room' polices social media', Reuters, March 19, 2019, https://uk.reuters.com/article/uk-thailand-election-socialmedia/in-thai….
• 75“ECT orders 12 posts to be remove,” Khaosod, March 4, 2019, https://www.khaosod.co.th/election-2019/news_2272868; “ECT orders to remove 88 inflamatory, slandering posts,” Naewna, March 10, 2019, https://www.naewna.com/politic/400502; “ECT to remove 37 illegal content from FB, Twitter,” Thansettakij, March 15, 2019, http://www.thansettakij.com/content/397313; “ECT to remove illegal content from more than 68 accounts,” MGR Online, March 26, 2019, https://mgronline.com/politics/detail/9620000030253; Government Gazette of Thailand, Organic Law on the Election of Members of Parliament (2018), 12 September 2018, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/068/40.PDF
• 76“Executive Summary of the Research on the Impact of the CCA 2007,” iLaw, November 8, 2012, https://ilaw.or.th/node/1758.
• 77“Thailand opens Anti-Fake News Center amid criticism from rights groups,” Benar News, November 1, 2019, https://www.benarnews.org/english/news/thai/thailand-politics-110120191…; Government Gazette of Thailand, Unofficial Translation of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, July 16, 2005, http://www.nsc.go.th/wp-content/uploads/2018/08/translation-2.pdf; Office of the Prime Minister, Unofficial Translation on the Regulation Issued under Section 9 of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, March 25, 2020, http://www.mfa.go.th/main/contents/files/news3-20200329-164122-910029.p…
• 78“Thailand: Cyber Crime Act Tightens Internet Control,” Human Rights Watch, December 21, 2016, https://www.hrw.org/news/2016/12/21/thailand-cyber-crime-act-tightens-i….
• 79“Issue no. 533/2019: The Rights and Liberties Protection Department join theเ meeting for the selection of qualified members on the Computer Data Screening Committee and to nominate a qualified person to consider for selection, according to the regulations of the Ministry of Digital Economy and Society,” The Rights and Liberties Protection Department, August 16, 2019, http://www.rlpd.go.th/rlpdnew/2012-06-20-06-21-44/rlpd-pr/10879-533-2562
• 80See the regulation on selecting committee members. The latest update on the official government website is the regulation on selecting committee members released in February 2019, see Government Gazette of Thailand, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/E/042/4.PDF.
• 81Ratchakitchanubeksa, Government Gazette of Thailand, Announcement of the Ministry of Digital Economy and Society on the Criteria, Duration and Procedure to stop the dissemination of Computer data or the by the Competent Official or the service provider, July 22, 2017, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2560/E/188/21.PDF.
• 82The act stated that “any service provider intentionally supporting or consenting to an offense […] within a computer system under their control shall be subject to the same penalty as that imposed upon a person committing an offense;” See “An unofficial translation of the Computer Crime Act,” Prachatai English, July 24, 2007, http://www.prachatai.com/english/node/117.
• 83“Thailand’s Computer Related Crime Act 2017 Bilingual,” Thai Netizen Network, December 25, 2017, https://thainetizen.org/docs/cybercrime-act-2017/
• 84Government of Thailand, Ministerial decree, “Process for the notification, blocking of dissemination, and removal of computer data from computer systems,” accessed on 25 July 2017, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2560/E/188/6.PDF.
• 85"Appeal Court rules 8 months jail term with suspended jail term on the case of Prachatai Director," Prachatai, November 8, 2013, https://prachatai.com/journal/2013/11/49676.
• 86Patpicha Tanakasempipat and Panarat Thepgumpanat, “Thailand takes first legal action against Facebook, Twitter over content,” Reuters, September 24, 2020, https://www.reuters.com/article/us-thailand-internet/thailand-takes-fir…
• 87For example, charges which were brought by Col Burin Thongprapai, the most renown legal representative for the junta.
• 88“Police warn against Covid-19 hoaxes on April Fool’s Day,” Bangkok Post, April 1, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1890905/police-warn-agains…
• 89“Princess Nominated To Lead Thailand in Election Shocker”, Khaosod English, February 8, 2019, http://www.khaosodenglish.com/politics/2019/02/08/princess-nominated-to….
• 90“Coronavirus pandemic prompts rare questioning of Thai monarchy,” Reuters, March 23, 2020, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-thailand-monarchy…; “Celeb may violate cybercrimes laws by saying he has COVID-19,” Khaosod English, March 13, 2020, https://www.khaosodenglish.com/news/2020/03/13/celeb-may-violate-cyberc…;
• 91“Coronavirus pandemic prompts rare questioning of Thai monarchy,” Reuters, March 22, 2020, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-thailand-monarchy…
• 92“Use of Social Media to Manipulate Public Opinion Now a Global Problem, says new report,” Oxford Internet Institute, September 26, 2019, https://www.oii.ox.ac.uk/news/releases/use-of-social-media-to-manipulat….
• 93Thumbs Up, “Investigate the structure of News Network-parent company of Nation TV”, March 21, 2019, https://www.thumbsup.in.th/news-network-head-company-of-nation-tv.
• 94Asaree Thaitrakulpanich, “Nation TV Airs Obviously Faked ‘Secret’ Thaksin-Thanathorn Recording,” Khaosod English, March 20, 2019, http://www.khaosodenglish.com/culture/net/2019/03/20/nation-tv-airs-obv….
• 95“Govt to probe ‘cyber war’,” Bangkok Post, February 27, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1866364/govt-to-probe-cyb…; “Opposition targets government’s ‘information ops’,” Bangkok Post, March 13, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1877599/opposition-target…
• 96“Govt gets Fs for protecting women,” Bangkok Post, March 9, 2020, https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1874484/govt-gets-fs-for-pr…
• 97“Joint Statement: State-backed Online Information Operation Against Human Rights Defenders Must be Fully Investigated and Immediately Halted,” Union for Civil Liberty (UCL), March 2, 2020, http://ucl.or.th/?p=3077; “PM denies role in Army ‘cyber-war on critics’,” The Nation, February 27, 2020 https://www.nationthailand.com/news/30382956
• 98“Isoc says ‘cyber war’ only on fake news,” Bangkok Post, February 28, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1867154/isoc-says-cyber-wa…; “Internal Security Operations Command accepts the documents of the opposition during the Council session of claims made to create understanding,” Khaosod, February 27, 2020, https://www.khaosod.co.th/politics/news_3653749
• 99“Thailand launches anti-fake news centre,” Channel News Asia (CNA), November 3, 2019, https://www.channelnewsasia.com/news/asia/thailand-launches-anti-fake-n…
• 100“Thailand unveils ‘anti-fake news’ center to police the internet,” Reuters, November 1, 2019, https://www.reuters.com/article/us-thailand-fakenews/thailand-unveils-a…
• 101“Govt’s anti-fake news centre to open next month” Bangkok Post, October 11, 2019, https://www.bangkokpost.com/hailand/general/1769969/govts-anti-fake-new…; “Anti-Fake News Centre in action,” The Nation, November 1, 2019, https://www.nationthailand.com/news/30377990?utm_source=homepage&utm_me….
• 102“Thailand unveils “anti-fake news' center to police the internet,” Reuters, November 1, 2019, https://www.reuters.com/article/us-thailand-fakenews/thailand-unveils-a…; “Digital Economy and Society Ministry outline fake news crackdown,” Bangkok Post, August 22, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1734439/digital-economy-and-societ…; “Focus on preventing fake news,” Bangkok Post, September 17, 2019, https://www.bangkokpost.com/tech/1751719/focus-on-preventing-fake-news
• 103Information provided through local conversations.
• 104“ ‘Anti-Fake News Center’ responds after rating Khaosod story as hoax,” Khaosod English, February 25, 2020, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2020/02/25/govt…
• 105“Can the Promotion of Media Ethics Act really distinguish between personal and professional media?,” Thai Rath, August 15, 2019, https://www.thairath.co.th/news/tech/1638300
• 106“The Promotion of Media Ethics and Professional Standards Bill,” Chorsaard Media, January 23, 2020, https://www.chorsaard.or.th/content/30219/ร่างพระราชบัญญัติการคุ้มครองส…-
• 107Krisdika, The Promotion of Media Ethics and Professional Standards Bill, http://web.krisdika.go.th/data/comment/bill/bill141.htm
• 108"New Pro-media ethics draft bill" has clause to allow Sec-Gen of PM Office and NBTC to sit in media council," Prachatai, September 19, 2018, https://prachatai.com/journal/2018/09/78771; “Media back to total state control,” SEAPA, April 28, 2017, https://www.seapa.org/media-back-to-total-state-control/.
• 109“NBTC to proposes to ASEAN Media Regulators Symposium to tax OTT,” MGR Online, September 10, 2018, https://mgronline.com/cyberbiz/detail/9610000090665.
• 110“NBTC flees from OTT surcharge plan,” Bangkok Post, April 10, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1659416/nbtc-flees-from-ott-surcha…
• 111“Thailand proposes to tax foreign internet companies,” Reuters, June 9, 2020, https://www.reuters.com/article/us-thailand-tax-digital/thailand-propos…
• 112“NBTC hosts a conference welcoming ASEAN neighbors to quickly find an “OTT” conclusion,” Prachachat, August 23, 2019, https://www.prachachat.net/public-relations/news-363914; “The future of OTT in ASEAN,” Bangkok Post, September 20, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1754489/the-future-of-ott-in-asean
• 113“2019 ATRC OTT Dialogue,” Association for South East Asian Nations, August 19, 2019, http://asean.nbtc.go.th/en/Meeting/2019-ATRC-OTT-Dialogue.aspx
• 114“NBTC hosts a conference welcoming ASEAN neighbors to quickly find an “OTT” conclusion,” Prachachat, August 23, 2019, https://www.prachachat.net/public-relations/news-363914; “OTT content filter proposed,” Bangkok Post, August 20, 2019, https://www.bangkokpost.com/business/1733211/ott-content-filter-proposed
• 115Digital 2020: Thailand, We are social and Hootsuite, https://datareportal.com/reports/digital-2020-thailand
• 116“Opinion: Thanks to faltering economy and years of repression, the youth is now awake,” Khaosod English, February 29, 2020, https://www.khaosodenglish.com/opinion/2020/02/29/opinion-thanks-to-fal…
• 117“Thai media is outsourcing much of its coronavirus coverage to Beijing and that’s just the start,” Thai Enquirer, January 31, 2020, https://www.thaienquirer.com/7301/thai-media-is-outsourcing-much-of-its…
• 118https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/thai-teen-activists-tap-socia…; https://www.bbc.com/news/world-asia-53589899
• 119https://www.thaienquirer.com/17790/if-politics-was-good-trends-on-twitt…
• 120“Thailand’s ‘youthquake’: Activism in the time of COVID-19,” Global Voices, June 25, 2020, https://globalvoices.org/2020/06/25/thailands-youthquake-activism-in-th…
• 121“Save Hakeem,” Change.org, last updated January 27, 2019, https://www.change.org/p/marise-payne-don-pramudwinai-save-hakeem.
• 122"ECT's regulation social media campaign is more dangerous than Computer Crime Act?," Voice TV, September 2, 2018, https://voicetv.co.th/read/SypnTNKDX.
• 123“2019 Election: Trivial Restrictions on Campaigns,” iLAW, February 4, 2019, https://ilaw.or.th/node/5125.
• 124"In first, election rules to limit social media campaigning," Khaosod English, January 24, 2019, http://www.khaosodenglish.com/politics/2019/01/24/in-first-election-rul….
• 125“Jointly sign the withdrawal of the Election Commission,” Change.org, https://www.change.org/p/ร่วมกันลงชื่อถอดถอน-กกต-โกงเลือกตั้ง?source_lo…
• 126“EC files defamation suit against activists,” Bangkok Post, April 6, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1657320/ec-files-defamati…; “The case of change.org campaign to remove the Election Commission charged with defamation by publication,” Thai Lawyers for Human Rights (TLHR), April 11, 2019, https://www.tlhr2014.com/?p=11819
• 127“Thai Leader Names New Cabinet With Military Colleagues,” US News, July 10, 2019, https://www.usnews.com/news/world/articles/2019-07-10/thai-leader-names…; “Royal command appoints Prayut as PM,” June 11, 2019, Bangkok Post, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1693228/royal-command-app….
• 128Government Gazette of Thailand, Unofficial Translation of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, July 16, 2005, http://www.nsc.go.th/wp-content/uploads/2018/08/translation-2.pdf
• 129“Charter court faces ‘contempt’ dilemma,’ Bangkok Post, September 7,2019, https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1744579/charter-court-faces…
• 130“US, EU express concerns over FFP disbandment,” Bangkok Post, February 29, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1863264/us-eu-express-con…
• 131The law penalized anyone that, “with ill or fraudulent intent, put into a computer system distorted or forged computer information, partially or entirely, or false computer information, in a manner that is likely to cause damage to the public.”
• 132Thai Netizen Network, “Thailand’s Computer Related Crime Act 2017 Bilingual,” Thai Netizen Network, January 25, 2017, https://thainetizen.org/docs/cybercrime-act-2017/.
• 133“Recommendations on the Protection of those who exercise their rights and freedoms from Strategic Lawsuits against Public Participations,” Human Rights Lawyers Association (HRLA), October 2019, http://naksit.net/wp-content/uploads/2019/10/Final_TRANS-report-SLAPP_A…
• 134Office of the Prime Minister, Unofficial Translation of the Declaration of an Emergency Situation in all areas of the Kingdom of Thailand, March 25, 2020, http://www.mfa.go.th/main/contents/files/news3-20200326-161207-994002.p…
• 135Office of the Prime Minister, Unofficial Translation on the Regulation Issued under Section 9 of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, March 25, 2020, http://www.mfa.go.th/main/contents/files/news3-20200329-164122-910029.p…; Government Gazette of Thailand, Unofficial Translation of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, July 16, 2005, http://www.nsc.go.th/wp-content/uploads/2018/08/translation-2.pdf
• 136Government Gazette of Thailand, Unofficial Translation of the Emergency Decree on Public Administration in Emergency Situations, July 16, 2005, http://www.nsc.go.th/wp-content/uploads/2018/08/translation-2.pdf
• 137“The Promotion of Media Ethics and Professional Standards Bill,” Chorsaard Media, January 23, 2020, https://www.chorsaard.or.th/content/30219/ร่างพระราชบัญญัติการคุ้มครองส…-
• 138“ICT Laws under NLA: wiretap powers in 4 laws not just ‘cybersecurity’; media academic insists ‘spectrum belongs to all of us,’’” Thai Netizen Network, January 25, 2015, http://thainetizen.org/2015/01/seminar-ict-laws-nbtc-nida; “Draft prevention and suppression of materials that incite dangerous behavior law: child protection, or rights violation?,” iLaw, February 10, 2015, http://ilaw.or.th/node/3485.
• 139“Cyber cops unit to be set up,” Bangkok Post, June 12, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1933404/cyber-cops-unit-to…
• 140“Criminal Court orders prison sentence of 3 years for bipolar patient ‘Sichon’ for lèse majesté post,” Prachatai, December 12, 2019, https://prachatai.com/journal/2019/12/85514
• 141“Mentally ill man prosecuted for posts about King Rama IX commits suicide,” Prachatai English, April 15, 2020, https://prachatai.com/english/node/8463
• 142“Quash the case for sharing the post of ‘KonthaiUK’ after no action in the case for 2 years,” Prachatai, 6 February 2020, https://prachatai.com/journal/2020/02/86238
• 143“Thai unveils ‘anti-fake news’ center to police the internet,” Reuters, November 1, 2019, https://www.reuters.com/article/us-thailand-fakenews/thailand-unveils-a…
• 144“Activist arrested, accused of making threats to monarchy,” Khaosod English, October 8, 2019, https://www.khaosodenglish.com/politics/2019/10/08/activist-arrested-ac…
• 145“Twitter user arrested for posting about monarchy; twice denied bail,” Prachatai English, https://prachatai.com/english/node/8380
• 146https://prachatai.com/english/node/8566
• 147https://prachatai.com/english/node/8582
• 148“10 arrested over spreading ‘fake news’ online,” The Thaiger, June 21, 2020, https://thethaiger.com/hot-news/crime/10-arrested-over-spreading-fake-n…; Two arrested for spreading coronavirus fake news,” Khaosod English, January 30, 2020, https://www.khaosodenglish.com/politics/2020/01/30/two-arrested-for-spr…; “Two held for sharing fake news on virus,” Bangkok Post, January 30, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1847099/two-held-for-shari…
• 149“Govt to crack down on dissemination of fake news about coronavirus,” The Nation, February 6, 2020, https://www.nationthailand.com/news/30381677; “Four held for fake news over coronavirus,” Bangkok Post, February 19, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1860504/four-held-for-fake…
• 150“Pair nabbed for spreading fake virus news,” Bangkok Post, March 4, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1870914/pair-nabbed-for-sp…
• 151“Caught! 3 people arrested for fake news post announcing ’24-hour curfew’,” BangkokBizNews, April 9, 2020, https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/875251
• 152“Artist arrested for posting “Suvarnabhumi Airport has no screening for Covid-19” while in 14-day self-quarantine after his return from Spain,” Prachatai English, March 27, 2020, https://prachatai.com/english/node/8432
• 153“Thai leader to invoke emergency powers as virus infections climb” Reuters, March 24, 2020, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-thailand-emergenc…
• 154“Investigators seeking mask hoarding ring whistleblower,” Khaosod English, April 10, 2020, https://www.khaosodenglish.com/politics/2020/04/10/investigators-seekin…
• 155“Police insist on quizzing face mask whistleblower,” Bangkok Post, April 11, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1897500/police-insist-on-q…; “#save Madam Pho Dam unsuccessful! PACC notified the administrator,” Microsoft News, March 11, 2020, https://www.msn.com/th-th/news/national/supernumbersaveแหม่มโพธิ์ดำไร้ผ…; https://www.msn.com/th-th/news/national/supernumbersaveแหม่มโพธิ์ดำไร้ผ…
• 156https://www.reuters.com/article/us-thailand-protests/thai-police-seek-p…
• 157https://prachatai.com/english/node/8563
• 158“Charter court faces ‘contempt’ dilemma,” Bangkok Post, September 7, 2019, https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1744579/charter-court-faces…
• 159“Thai reporter sentenced to jail in Thammakaset libel case,” Prachatai English, December 25, 2019, https://prachatai.com/english/node/8314
• 160“Reporter gets jail in libel case filed by poultry farm,” Khaosod English, December 24, 2019, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2019/12/24/repo…
• 161Twitter post of Angkhana Neelapaijit dated February 24, 2020, https://twitter.com/AngkhanaNee/status/1231907838752108545
• 162https://prachatai.com/english/node/8568
• 163https://www.fortifyrights.org/tha-inv-2020-08-18/
• 164Twitter post of Puttanee Kangkun dated March 2, 2020, https://twitter.com/PuttaneeKangkun/status/1234455275936993280
• 165“Thammakaset files its 35th defamation lawsuit over 5 tweets,” Prachatai English, April 22, 2020, https://prachatai.com/english/node/8476
• 166“Apirat: Fake news feeds ‘hybrid war’,” Bangkok Post, August 9, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1727615/apirat-fake-news-f…
• 167Teeranai Charuvastra, "9 arrested for sharing election hoax news", Khaosod English, March 28, 2019, http://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2019/03/28/9-arr….
• 168“ ‘Big Joke’ announces the arrest of 9 suspects who shared news misrepresenting that 2 commissioners had been dismissed,” Prachatai, March 27, 2019, https://prachatai.com/journal/2019/03/81744
• 169"Dropping of computer crime charges against Thanathorn ‘final’, ", Bangkok post, March 24, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1885445/dropping-of-comput…; Personal communication with Klaikong Vaidhyakarn, March 28, 2019.
• 170"Future Forward deputy meets with police over 3-minute fake post," The Nation, March 11, 2019, http://www.nationmultimedia.com/detail/politics/30365579.
• 171“Gov’t files charge against politician for doctoring Prayuth’s quote,” Khaosod English, December 17, 2019, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2019/12/17/govt…
• 172“Pannika, ex of Future Forward, hears charge,” The Nation, March 6, 2020, https://www.nationthailand.com/news/30383516
• 173“A case of a post joking about military, where prosecutor decided not to sue pointing out it will be more damaging if indi,” Prachatai, March 11, 2020, https://prachatai.com/journal/2020/03/86736
• 174Government Gazette of Thailand, Royal Amnesty Decree, May 3, 2019, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/A/059/T_0001.PDF
• 175“Pai Dao Din released early on royal pardon,” The Nation, May 10, 2019, https://www.nationthailand.com/breakingnews/30369158
• 176“Jailed red-shirt singer released under royal pardon,” Bangkok Post, July 17, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1713940/jailed-red-shirt-…
• 177“Political Activist acquitted of sedition after 3 years in jail,’ Khaosod English, 25 June 2020, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2020/06/25/poli…
• 178“Activist freed after almost 4 years,” Bangkok Post, 25 June 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1941004/activist-freed-af…
• 179“NBTC insists buying sim cards must confirm identify,” Spring News, February 1, 2018, https://www.springnews.co.th/view/191705.
• 180“Facial ID scanning for phone users in deep South to start November 1st,” Thai PBS World, June 23, 2019, https://www.thaipbsworld.com/facial-id-scanning-for-phone-users-in-deep…
• 181“Thai Officials order cellphone owners in Deep South to have photos taken,” Benar News, June 25, 2019, https://www.benarnews.org/english/news/thai/Thai-Deep-South-telecoms-06…
• 182“Thailand’s Facial Recognition Policy in the Deep South Raises Serious Human Rights Concerns,” Civil Rights Defenders, June 18, 2020, https://crd.org/2020/06/18/thailands-facial-recognition-policy-in-the-d…
• 183“Facial recognition push in South raises rights concerns,” The Nation, June 25, 2019, https://www.nationthailand.com/national/30371755
• 184Article 19, Thailand: Computer Crime Act, January 2017, p.23, https://www.article19.org/data/files/medialibrary/38615/Analysis-Thaila….
• 185Privacy International, Who’s That Knocking at My Door? Understanding Surveillance in Thailand, January 2017, https://privacyinternational.org/sites/default/files/2017-10/hailand_20….
• 186Amar Toor, “Microsoft is making it easier for the Thai government to break web encryption,” The Verge, January 25, 2017, https://www.theverge.com/2017/1/25/14381174/microsoft-thailand-governme….
• 187See Section 4(2) in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Personal Data Protection Act (2019), May 27, 2019, https://www.etda.or.th/app/webroot/content_files/13/files/The%20Persona…
• 188Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 189Manushya Foundation, Thailand’s Cybersecurity Act: Towards a Human-Centered Act protection Online Freedom and Privacy, while tackling cyber threats, September 2019, https://a9e7bfc1-cab8-4cb9-9c9e-dc0cee58a9bd.filesusr.com/ugd/a0db76_4b…
• 190“Thai junta’s persecution of the media,” Reporters without Borders, November 12, 2015, https://rsf.org/en/news/thai-juntas-persecution-media.
• 191“Debate: is draft criminal procedural law amendment necessary or violating rights,” Prachatai, November 14, 2017, https://prachatai.com/journal/2017/11/74099.
• 192Don Sambandaraksa, “Even HackingTeam gets fed up with corruption in Thailand,” TelecomAsia, September 17, 2015, http://www.telecomasia.net/blog/content/even-hackingteam-gets-fed-corru….
• 193Privacy International, Who’s That Knocking at My Door? Understanding Surveillance in Thailand, January 2017, https://privacyinternational.org/sites/default/files/2017-10/thailand_2….
• 194“Govt’s anti-fake news centre gets help,” Bangkok Post, February 16, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1859719/govts-anti-fake-ne…
• 195Government Gazette of Thailand, “Unofficial Translation of the National Intelligence Act (2019),” April 15, 2019, https://www.nia.go.th/FILEROOM/CABFRM01/DRAWER01/GENERAL/DATA0041/00041…; “New National Intelligence Act sanctions use of electronic toold to access private information,” Prachatai English, April 19, 2019, https://prachatai.com/english/node/8026
• 196“Ministry unveils new quarantine app,” Bangkok Post, March 13, 2020, https://www.bangkokpost.com/business/1877654#cxrecs_s; “Arrivals to provide data via AoT app,” Bangkok Post, March 12, 2020, https://www.bangkokpost.com/tech/1876684#cxrecs_s
• 197“Analysis: ‘Pragmatic’ Asia fast-tracks hi-tech coronavirus solutions,” Reuters, March 17, 2020, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-tech-trfn/analysi…
• 198“Who’s That Knocking at My Door? Understanding Surveillance in Thailand,” Privacy International, January 25, 2017, https://privacyinternational.org/report/61/whos-knocking-my-door-unders….
• 199Thai Netizen Network, “Thailand’s Computer Related Crime Act 2017 Bilingual,” Thai Netizen Network, January 25, 2017, https://thainetizen.org/docs/cybercrime-act-2017/.
• 200“Thailand’s Coffee shops told to track, save public Wi-Fi traffic,” Voice of America (VoA), October 10, 2019, https://www.voanews.com/east-asia-pacific/thailands-coffee-shops-told-t…; https://thainetizen.org/docs/cybercrime-act-2017/
• 201https://www.natlawreview.com/article/delayed-implementation-thailand-s-…
• 202https://www.dataguidance.com/sites/default/files/gdpr_v_thailand_update…
• 203See Section 4 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Personal Data Protection Act (2019), May 27, 2019, https://www.etda.or.th/app/webroot/content_files/13/files/The%20Persona…
• 204“Population surveillance in Thailand just got a lot more real,” Thisrupt, June 15, 2020, https://thisrupt.co/tech/population-surveillance-in-thailand-just-got-a…
• 205“Govt denies phone tracking,” Bangkok Post, June 9, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1931432/govt-denies-phone-…; “Don’t use data as a weapon,” Bangkok Post, June 10, 2020, https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1932248/dont-use-data-as-we…
• 206Google Transparency Report, “Requests for user information,” 2019, https://transparencyreport.google.com/user-data/overview
• 207Facebook Transparency, “Government Requests for User Data,” 2019, https://transparency.facebook.com/government-data-requests
• 208Line, “LINE Transparency Report,” https://linecorp.com/en/security/transparency/2019h1.
• 209“Twitter user arrested, jailed for ‘insulting monarchy” Khaosod English, February 21, 2020, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2020/02/21/twit…
• 210“Three Thais accused of insulting king have disappeared – rights groups,” Reuters, May 10, 2019, https://uk.reuters.com/article/thailand-rights/three-thais-accused-of-i…; Korakot Phiangjai, “Who is Siam Theerawut? From exile to Vietnam to whereabouts unknown,” Prachatai English, May 16, 2019, https://prachatai.com/english/node/8048; Pravit Rojanaphuk, “Family hopes missing republican is still alive,” Khaosod English, May 14, 2019, http://www.khaosodenglish.com/politics/2019/05/14/family-hopes-missing-…; “Thai activists accused of insulting monarchy ‘disappear’ in Vietnam,” The Guardian, May 10, 2019, https://www.theguardian.com/world/2019/may/10/thai-activists-accused-of….
• 211“Post-Coup Overview on Exiles: ‘at least’ 6 disappeared, 2 dead, almost a hundred in flight,” Prachatai English, February 17, 2020, https://prachatai.com/english/node/8364
• 212“Mutilated Thai bodies on Mekong shore are activist’s aides,” BBC News, January 22, 2019, https://www.bbc.com/news/world-asia-46965839.
• 213“UN calls for disclosure of information about disappeared dissidents,” Prachatai English, May 11, 2019, https://prachatai.com/english/node/8042.
• 214Hannah Ellis-Petersen, “Murder on the Mekong: why exiled Thai dissidents are abducted and killed,” The Guardian, March 17, 2019, https://www.theguardian.com/world/2019/mar/17/thailand-dissidents-murde….
• 215“ ‘I can’t breathe’: Uproar after yet another Thai activist in exile disappears,” Thai PBS World, June 10, 2020, https://www.thaipbsworld.com/i-cant-breathe-uproar-after-yet-another-th…; “Argh, can’t breathe”: Thai political exile kidnapped in Phnom Penh,” Prachatai English, June 4, 2020, https://prachatai.com/english/node/8561
• 216“UN gives Cambodian govt 2 weeks to investigate Wanchalearm’s disappearance,” Prachatai English, June 11, 2020, https://prachatai.com/english/node/8583; “Cambodia to investigate kidnapping exiled Thai activist,” Reuters, June 9, 2020, https://www.reuters.com/article/us-cambodia-thailand-disappearance/camb…
• 217“’Ja New’ assaulted again, sent to ICU,” Bangkok Post, June 28, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1703660/ja-new-assaulted-…
• 218“Ja New offered police protection – if he gives up activism,” The Nation, July 7, 2019, https://www.nationthailand.com/news/30372508?utm_source=category&utm_me…
• 219“Thailand: 3 Junta Critics Assaulted in Past Month,” Human Rights Watch, May 10, 2019, https://www.hrw.org/news/2019/06/04/thailand-3-junta-critics-assaulted-…; “Thailand: Repeated Attacks on Prominent Activist,” Prachatai, April 3, 2019, https://prachatai.com/english/node/8010.
• 220“Attack against Pavin confirmed, alerting other political exiles,” Prachatai English, August 5, 2019, https://prachatai.com/english/node/8159
• 221“Police unable to identify attackers in Ja New assault,” Bangkok Post, February 20, 2020, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1861889/police-unable-to-i…
• 222“Thailand: 3 Junta Critics Assaulted in Past Month,” Prachatai English, June 10, 2019, https://prachatai.com/english/node/8087
• 223“ ‘Penguin’ reveals video of threatening call after he warned that someone would hurt him,” Matichon, June 3, 2019, https://www.matichon.co.th/politics/news_1521434
• 224“Twitter users face threat over comment on royal motorcade,” Prachatai English, October 5, 2019, https://prachatai.com/english/node/8237
• 225“Opinion: Social media as Thailand’s public sphere of last resort,” Khaosod English, October 5, 2019, https://www.khaosodenglish.com/opinion/2019/10/05/opinion-social-media-…
• 226“CSOs call for an end to online sexual harassment against women activists,” Prachatai English, May 12, 2020, https://prachatai.com/english/node/8512
• 227“Sirin ‘Fleur’ Mungcharoen tells us about the infamous ‘black flag’ incident in her own words,’ Thai Enquirer, March 11, 2020, https://www.thaienquirer.com/9382/sirin-fleur-mungcharoen-tells-us-abou…; Twitter post of Fleur dated March 8, 2020, https://twitter.com/fleurs36/status/1236539266479452161
• 228https://prachatai.com/english/node/8563
• 229“Indigenous woman human rights defender visited by military officer after protest against the alleged violence by forest authorities,” Prachatai English, May 12, 2020, https://prachatai.com/english/node/8510
• 230“Community based WHRD visited by police officer after publicly demanding Emergency Decree to be revoked,” Prachatai English, May 29, 2020, https://prachatai.com/english/node/8551
• 231“ ‘Process outside the law’ detention – threatening information – forcing MOU, critics of the monarchy,” Prachatai, 16 November 2019, https://prachatai.com/journal/2019/11/85172
• 232‘Kaspersky: About Us’, Kaspersky, https://www.kaspersky.com/about
• 233“TECH: Seven cybercriminal groups targeting Southeast Asia countries identified,” New Straits Times, February 28, 2020, https://www.nst.com.my/lifestyle/bots/2020/02/570070/tech-seven-cybercr…
• 234“Kaspersky 2019 APT Report: Cyberspying Groups hunt intelligence in SEA,” Digital News Asia, March 1, 2020, https://www.digitalnewsasia.com/business/kaspersky-2019-apt-report-cybe…
• 235“Attackers hit Thai power authority using Maze ransomware,” IT Wire,, 22 June, 2020, https://www.itwire.com/security/attackers-hit-thai-power-authority-usin…
• 236“Two held in B4m Facebook, Line scam,” Bangkok Post, June 14, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1695244/two-held-in-b4m-fa…
• 237“Indonesia, Malaysia probe Lion Air customer data leak,” Straits Times, September 20, 2019, https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/indonesia-malaysia-probe-lion…
• 238“Millions of Lion Air passengers records exposed in data breach,” Digital Journal, September 21, 2019, http://www.digitaljournal.com/business/millions-of-lion-air-passenger-r… ; “Passport data of 30 million Malido and Lion Air customers leaked: here’s what we know,” Business Insider Malaysia, September 19, 2019, https://www.businessinsider.my/passport-data-of-30-million-malindo-and-…
• 239See Website of Prachatai, https://prachatai.com/.
• 240See website of iLaw, https://www.ilaw.or.th/, and website of Thai Lawyers for Human Rights, https://www.tlhr2014.com/.
• 241Information from personal communication, July 2019.
• 242Dake Kang and Kaweewit Kaewjinda, “Hackers Hit Thai Sites to Protest Restrictive Internet Law,” PHYS, December 19, 2016, https://phys.org/news/2016-12-hackers-thai-sites-protest-restrictive.ht….
• 243Catalin Cimpanu, “Thai Police Arrests Nine Anonymous Hackers for Role in #OpSingleGateway Attacks,” BleepingComputer, December 27, 2016, https://www.bleepingcomputer.com/news/government/thai-police-arrests-ni….
• 244“Youths Detained for DDoS Attacks in Protest against New Computer Crime Act,” Prachatai English, December 23, 2016, http://prachatai.org/english/node/6800; “Hacker Detained for Allegedly Attacking Government Websites,” Prachatai English, December 28, 2016, https://prachatai.com/english/node/6812; Kaweewit Kaewjinda, “Thai Police Charge Man in Hacking Attacks on Gov’t Sites,” The Spokesman - Review, December 26, 2016, https://www.spokesman.com/stories/2016/dec/26/thai-police-charge-man-in….
• 245“Man arrested for hacking gov’t cash giveaway website,” Khaosod English, October 30, 2019, https://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2019/10/30/man-…
• 246“Hacked security footage from cramped Thai prison posted on Youtube,” Bangkok Post, December 25, 2019, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/1824054/hacked-security-fo…
• 247Krisdika, Notification on publication of the Cybersecurity Act in the Government Gazette, May 27, 2019, http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%A1189/%A1189-20-2562-a0001.tif
• 248Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 249See Sections 54, 55, 57, 73 and 74 in Government Gazette of Thailand, An Unofficial translation of the Cybersecurity Act (2019), May 27, 2019, https://thainetizen.org/wp-content/uploads/2019/11/thailand-cybersecrut…
• 250Manushya Foundation, Thailand’s Cybersecurity Act: Towards a Human-Centered Act protection Online Freedom and Privacy, while tackling cyber threats, September 2019, https://a9e7bfc1-cab8-4cb9-9c9e-dc0cee58a9bd.filesusr.com/ugd/a0db76_4b…